Rozpoznając skargę I.Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku powziął wątpliwości co do zgodności z Konstytucją niektórych przepisów ustawy z 11.02.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz.U.2016.195), przyznającej świadczenia wychowawcze, potocznie określane jako "500 plus".
Próg przekroczony o 7,82 zł
I.Z., samotnie wychowująca córkę, złożyła wniosek o uzyskanie świadczenia "500 plus". Prezydent w S. wydał decyzję odmowną, wskazując, iż dochód w rodzinie wynosił 807,82 zł na osobę, a więc o 7,82 zł przekroczone zostało kryterium dochodowe, o jakim mowa w art. 5 ust. 1 i 3 omawianej wyżej ustawy. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Podstawą odmowy przyznania świadczenia na rzecz córki I.Z. było to, że zgodnie z omawianą ustawą, jeśli w rodzinie wychowuje się jedno dziecko, to świadczenie wychowawcze uzyskać mogą jedynie te osoby, w których dochód na członka rodziny nie wynosi więcej niż 800 zł (lub 1200 zł - o ile w rodzinie żyje niepełnosprawne dziecko).
"Nieszczęsna" nagroda roczna
I.Z. zaskarżyła decyzję, zaznaczając, iż przekroczenie kryterium dochodowego o kilka złotych związane było z tym, iż w grudniu 2014 r. uzyskała ona nagrodę roczną w wysokości kilkuset złotych, a sytuacja jej rodziny jest trudna.
Konstytucyjne czy nie?
Gdański WSA powziął wątpliwość, czy przepisy art. 5 ust 1 i 3 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci są zgodne z konstytucyjnymi zasadami równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej. Pytanie sądu skierowane do TK dotyczyło tego, czy nie naruszają Konstytucji regulacje ustawowe, które w sposób sztywny określają kryteria dochodowe dla rodzin z jednym dzieckiem. WSA pokreślił, że to, czy określone przepisy prawa nie naruszają zasady równości obywateli, uzależnione jest od tego, czy normy te odmiennie traktują podmioty podobne w sposób proporcjonalny i dający się usprawiedliwić innymi konstytucyjnymi regułami. WSA zwrócił przy tym uwagę, że ograniczenie przyznawania świadczenia na jedyne dziecko jedynie dla najuboższych rodzin, związane jest z troską o stan finansów publicznych. Jak wynika z orzeczeń TK, zachowanie równowagi budżetowej i stan finansów publicznych to wartości konstytucyjne.
Zdaniem WSA możliwe jest takie ukształtowanie przepisów omawianej ustawy, aby i rodziny z jednym dzieckiem nie były traktowane w sposób sprzeczny z Konstytucją. Nasuwa się pytanie, czy rodziny posiadające jedno dziecko, w których kryterium dochodowe jest jedynie nieznacznie przekroczone, są traktowane na równi z tymi, które żyją na podobnym statusie majątkowym, ale "mieszczą" się w progu 800 lub 1200 zł na członka rodziny.
Paradoksalna sytuacja
WSA zaznaczył, iż w świetle przepisów ustawowych I.Z. nie może ubiegać się o świadczenie wychowawcze na swoje jedyne dziecko, gdyż o kilka złotych przekracza próg 800 zł na członka rodziny. Gdyby samotnie wychowująca I.Z. uzyskiwała nieznacznie niższy dochód, to uzyskałaby ona świadczenie "500 plus" na córkę. Ponadto, sytuacja skarżącej byłaby zgoła odmienna, gdyby I.Z. nie została nagrodzona za swoją pracę - wówczas uzyskałaby ona prawo do świadczenia "500 plus". Niejako poprzez uzyskanie kilkuset złotowej nagrody rocznej za należyte wykonywanie swoich obowiązków w pracy, I.Z. straciła prawo do uzyskania materialnego wsparcia Państwa w kosztach wychowania swojego dziecka, które w skali roku wynosi 6000 zł.
Zawieszone postępowania
WSA skierował więc pytanie prawne do TK i zawiesił postępowanie w sprawie. W związku z przedstawionym pytaniem prawnym skierowanym w tej sprawie, inne sądy administracyjne (np. w Gliwicach, Krakowie i we Wrocławiu) zawiesiły podobne postępowania, do czasu wydania rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie I.Z.
Postanowienie WSA w Gdańsku z 21.12.2016 r., III SA/Gd 889/16
Trybunał oceni odmowę przyznania 500 plus
WSA w Gdańsku zwrócił się do TK z pytaniem prawnym, czy zgodna z Konstytucją jest odmowa przyznania świadczenia wychowawczego 500 plus na pierwsze dziecko w każdym przypadku przekroczenia kryterium dochodowego w rodzinie osoby ubiegającej się o nie.
