Traktat lizboński wiele zmienia także w prawie pracy

Traktat z Lizbony przyniósł wiele istotnych, nowych rozwiązań, w tym także ważnych dla prawa pracy. Na uwagę zasługuje m.in. posłużenie się pierwotnym pojęciem społecznej gospodarki rynkowej, wzmocnienie znaczenia dialogu partnerów społecznych w przepisach dotyczących polityki społecznej. Pogłębiona dyskusana te i inne jeszcze kwestie wynikające ze zmian dokonanych przez Traktat z Lizbony powinna się toczyć także w nauce prawa pracy, gdyż pozwala to w ogóle na spojrzenie na problematykę prawa unijnego w sposób bardziej wielostronny i analityczny twierdzi prof. dr hab. Walerian Sanetra na łamach lutowego numeru miesięcznika Europejski Przegląd Sądowy.

Traktat z Lizbony wprowadza wiele zmian natury terminologicznej,które podyktowane są wszakże względami merytorycznymi i dążeniem do lepszego uporządkowania materii traktatów dotyczących Unii Europejskiej. Odwołanie się w art. 2 ust. 3 TUE do pojęcia społecznej gospodarki rynkowej powinno więc sprzyjać wzmożeniu aktywności unijnego prawodawcy w kierunku umacniania ochrony pracowników (ochronnej funkcji prawa pracy) i – ogólniej – rozwijania (rozbudowywania) unormowań należących do prawa pracy.(...) Przewidzianą w art. 2 ust. 3 TUE zasadę społecznej gospodarki rynkowej należy – jak sądzę – traktować raczej jako powinność ukształtowania przez poszczególne państwa członkowskie swoich gospodarek zgodnie z wymaganiami tej zasady, oraz powinność instytucji unijnych podejmowania działań, które prowadzą do tego, że jest ona pełniej wcielana w życie przez te państwa.(...) Mając na uwadze różny kontekst normatywny, w którym występuje wyrażenie „społeczna gospodarka rynkowa” w art. 2 ust. 3 TUE oraz w art. 20 Konstytucji RP, należałoby zadać pytanie, czy wobec tego wyrażenie to powinno być tak samo rozumiane w obu tych przypadkach czy też nie. (...) Wprowadzone przez Traktat z Lizbony rozwiązania niewątpliwie wzbogacają i rozbudowują oraz do pewnego stopnia porządkują katalog źródeł wtórnego prawa unijnego, w tym także wtórnego unijnego prawa pracy, ale jednocześnie prowadzą do jego większego skomplikowania, co może się stać powodem istotnych wątpliwości, sporów i trudności nie tylko teoretycznych, ale i praktycznych.(...) Istotne jest dodatkowe zaakcentowanie w nowych rozwiązaniach znaczenia partnerów społecznych i dialogu przez nich prowadzonego. Może to być nawet uznane za wyraz dążenia prawodawcy unijnego do nadania mocy wiążącej porozumieniom (układom zbiorowym pracy) zbiorowym zawieranym na szczeblu unijnym, zwłaszcza jeżeli przy tym uwzględni się nowości wprowadzone w zakresie źródeł wtórnego prawa unijnego. W mojej ocenie Traktat z Lizbony jest ważnym,nowym rozwiązaniem normatywnym, które powinno się przyczynić do rozwoju i doskonalenia uregulowań oraz praktyki prawa pracy, zarówno w wymiarze unijnym, jak i krajowym, jest odwołanie się w unijnym prawie pierwotnym do kategorii społecznej gospodarki rynkowej, która kryje bogatą treść oraz niesie ze sobą także istotne przesłanie aksjologiczne i ideologiczne. Podobnie należy ocenić znaczenie nadania Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej pełnego waloru normatywnego (w tym znaczeniu, że Karta ta ma taką samą moc prawną jak traktaty) i to niezależnie od tego, że tzw. protokół polsko–brytyjski ogranicza jej znaczenie dla praktyki stosowania prawa w Polsce. Wiele postanowień tej Karty, w tym także te, które dotyczą stron stosunku pracy i prawa pracy, z pewnością będzie odgrywało rolę wytycznych kierunkowych nie tylko dla prawodawcy unijnego, ale i dla naszego ustawodawcy krajowego. Będą one też z pewnością brane pod uwagę przez praktykę w procesie interpretowania i stosowania prawa pracy, pełniąc zwłaszcza rolę wytycznych interpretacyjnych i wskazówek w zakresie korzystania z tzw. luzów decyzyjnych. Prof. dr hab. Walerian Sanetra jest Prezesem Sądu Najwyższego kierującym Izbą Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych oraz kierownikiem Katedry Prawa Pracy Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku.
Cały artykuł>>>