TK zbada konstytucyjność zasad zabezpieczenia roszczeń

25 października br. Trybunał Konstytucyjny rozpozna skargę konstytucyjną, dotyczącą zasad zabezpieczania roszczeń uregulowanych w k.p.c. (sygn. akt SK 71/13).

Trybunał Konstytucyjny będzie orzekał w sprawie zgodności przepisu art. 754¹ § 1 k.p.c., w zakresie w jakim zabezpieczenie w postaci hipoteki przymusowej upada po miesiącu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego powództwo, niezależnie od podjętych przez uprawnionego czynności egzekucyjnych z art. 64 ust. 1 w związku z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji RP.

Wnoszący skargę konstytucyjną jest wierzycielem spółki akcyjnej, obecnie znajdującej się w upadłości układowej. Jego wierzytelność została potwierdzona tytułem egzekucyjnym w postaci nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym przez Sąd Okręgowy. W toku postępowania rozpoznawczego skarżący uzyskał, na podstawie art. 492 § 1 k.p.c., zabezpieczenie wierzytelności w postaci hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika, która została wpisana do księgi wieczystej na pierwszym miejscu. Jak zaznaczył skarżący, wartość przedmiotowej nieruchomości jest niewątpliwie wielokrotnie wyższa niż wysokość hipoteki, dlatego zabezpieczenie to w zasadzie dawało mu gwarancję pełnego zaspokojenia wierzytelności objętej uzyskanym tytułem egzekucyjnym. Trzy dni po wpisaniu hipoteki przymusowej do księgi wieczystej Sąd Rejonowy ogłosił upadłość spółki akcyjnej - dłużnika skarżącego - w opcji układowej. Ponieważ wpis hipoteki przymusowej nastąpił przed ogłoszeniem upadłości dłużnika, wierzytelność skarżącego została wyłączona z układu w zakresie, w jakim znajdowała pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia (a więc w pełnym zakresie). Dzięki temu, pomimo ogłoszenia upadłości dłużnika , skarżący mógł prowadzić egzekucję z jego majątku bez ograniczeń. Nakaz zapłaty będący podstawą ustanowienia zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej, uprawomocnił się dwa miesiące później i niezwłocznie po uzyskaniu klauzuli wykonalności, pełnomocnik skarżącego złożył wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie przedmiotowego nakazu zapłaty. Pomimo złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji, Sąd Okręgowy powołując się na art. 754¹ § 1 k.p.c., w postanowieniu stanowiącym przedmiot skargi konstytucyjnej, stwierdził upadek uzyskanego przez skarżącego zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej z mocy prawa. Z kolei utrata zabezpieczenia w postaci hipoteki spowodowała, że wierzytelność objęta tytułem wykonawczym została na zasadach ogólnych objęta układem w postępowaniu upadłościowym dłużnika. W rezultacie, jak stwierdził skarżący, jego szansa na pełne zaspokojenie przysługującej mu wierzytelności przestała istnieć.

Zdaniem skarżącego, kwestionowane unormowanie tj. art. 754¹ § 1 k.p.c., mocą którego zabezpieczenie upada po miesiącu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego powództwo, niezależnie do podjętych przez uprawnionego czynności egzekucyjnych (nawet wówczas, gdy egzekucja z przedmiotu zabezpieczenia została już wszczęta), wypacza sens instytucji hipoteki przymusowej w ramach postępowania zabezpieczającego, bowiem w przeciągu miesiąca nie jest możliwe przeprowadzenie w całości i zakończenie postępowania egzekucyjnego. Z kolei upadek zabezpieczenia i konieczność powtórnego ustanowienia hipoteki przymusowej, lecz już na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego, może prowadzić do niekorzystnych dla uprawnionego następstw, istotnie redukując jego szanse na zaspokojenie. Skarżący wskazał, iż skutek ten może nastąpić, gdy:

- dojdzie do zbycia nieruchomości, co - po upadku zabezpieczenia - uniemożliwia ustanowienie hipoteki przymusowej już na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego;

- po ustanowieniu hipoteki przymusowej, w trybie zabezpieczenia powództwa, dojdzie do ustanowienia - na korzyść osoby trzeciej - innej hipoteki na zabezpieczonej nieruchomości, która - po upadku zabezpieczenia - będzie miała pierwszeństwo przez hipoteką ustanowioną już na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego;

- nastąpi ogłoszenie upadłości obowiązanego, co sprawi, że po upadku zabezpieczenia ponowne wpisanie hipoteki przymusowej na nieruchomości obowiązanego - już na podstawie prawomocnego orzeczenia sądowego - nie będzie już możliwe.

Wskazuje to, zdaniem Skarżącego, że unormowanie art. 754¹ § 1 k.p.c. narusza prawo do własności (art. 64 ust. 1 Konstytucji) oraz prawo do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) w związku z zasadami: przyzwoitej legislacji, sprawiedliwości proceduralnej i dostatecznej określoności przepisów prawa.

Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Stanisław Biernat, sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Rymar.

Źródło: www.trybunal.gov.pl,