Ustawę o szkolnictwie wyższym zaskarżyła prof. Irena Lipowicz, Rzecznik Praw Obywatelskich. Jej zdaniem rozwiązanie przyjęte w art. 184 ust. 4 prawa o szkolnictwie wyższym budzi uzasadnione wątpliwości konstytucyjne, gdyż wyłącza prawo do stypendium tym studentom, którzy pobierają naukę równocześnie na kilku kierunkach studiów, osiągając na co najmniej jednym z nich dobre wyniki w nauce. Wprowadzone w art. 184 ust. 5 prawa o szkolnictwie wyższym rozwiązanie budzi analogiczne wątpliwości. Jak wynika z kierowanych do RPO skarg i przeprowadzonej analizy przepis ten nie tylko odnosi się do studentów ubiegających się o stypendium rektora dla najlepszych studentów, lecz również do studentów ubiegających się o stypendium ministra za wybitne osiągnięcia. Zdaniem RPO przepis ten jest niezgodny z konstytucją w zakresie w jakim wyłącza prawo tych studentów do stypendium.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 5 listopada br. uznał, że zaskarżone przepisy są zgodne z ustawą zasadniczą.
Jak wyjaśniał sędzia sprawozdawca prof. Piotr Tuleja: - Konstytucja nie mówi na jakim poziomie i w oparciu, o jakie kryteria pomoc państwa ma być studentom udzielona.
Doszło do nierównego potraktowania studentów, zwłaszcza studiujących na dwóch kierunkach i uzyskujących wyniki bardzo dobre, umożliwiające otrzymanie stypendium.
Student powinien być na wszystkich kierunkach traktowany tak samo - podkreślił sędzia Tuleja.
Ustawodawca przyjął, że bardzo dobry student może otrzymać tylko jedno stypendium. Następuje wiec ograniczenie konstytucyjnej zasady równości. Co nie oznacza złamania konstytucji - twierdzi Trybunał.
- W przypadku studentów studiujących na kilku kierunkach ustawodawca może ograniczyć pobierania stypendium - powiedział sędzia Tuleja. - Ograniczyć stypendia można np. przez podwyższenie kryteriów przyznawania stypendium motywacyjnego, ale to także byłoby ograniczeniem. Każdy z proponowanych wariantów prowadziłby do ograniczeń, ale konstytucja tego wyboru nie określa.
System stypendiów motywacyjnej opiera się na zasadzie sprawiedliwości dystrybucyjnej - każdemu według jego zasług. Konstytucja dopuszcza modyfikowanie tej formuły poprzez zasadę - każdemu według jego potrzeb. Takie uzasadnienie zawiera ustawa o szkolnictwie wyższym (art.70 ust.4). W tym wypadku nie doszło do naruszenia zasady sprawiedliwości, a ustawodawca dokonuje pewnych wyborów, celów i funkcji stypendium motywacyjnego w ramach swobodnej kompetencji prawodawczej.
Co do osób, które ukończyły jeden kierunek, nie można stawiać znaku równości między osobami, które mają już dyplom i uczą się na innym kierunku. Ograniczenie zasady równości było tu dopuszczalne, gdyż ci studenci są w lepszej sytuacji niż inni, zaczynający studia.
Sygnatura akt K 40/12, wyrok z 5 listopada 2013 r.
TK: ograniczenie przyznawania stypendiów - zgodne z konstytucją
Trybunał Konstytucyjny uznał dzisiaj, że naruszenie zasady równości w przyznawaniu stypendiów rektorskich i ministerialnych osobom studiującym na wielu kierunkach studiów jest zgodne z konstytucją.