TK: niepełnosprawny kandydat na wójta czy burmistrza może startować w wyborach

Orzeczenie o niezdolności do pracy lub o inwalidztwie wydane po zdobyciu mandatu wójta jest zgodne z konstytucją - stwierdził dzisiaj, 23 stycznia br Trybunał Konstytucyjny. Jednak TK obiecał, że wystąpi do Sejmu, aby usunąć luki prawne niezbędne dla spójności systemu.

Trybunał Konstytucyjny rozpoznawał wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczący pozbawienia osób niepełnosprawnych możliwości sprawowania funkcji wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

Nie ma dyskryminacji
W wyroku z 23 stycznia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 492 § 1 pkt 6 ustawy Kodeks wyborczy rozumiany w ten sposób, że dotyczy orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji wydanego po nabyciu mandatu wójta, nie narusza zasady niedyskryminacji.
Kwestionowany przepis ustala wygaśnięcie mandatu wójta w postaci orzeczenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji. Odpowiednio jest on stosowany do wygaszenia mandatu burmistrza i prezydenta miasta. Kwestionowany przepis ustanawia pewien horyzont czasowy istotny z punktu widzenia uruchomienia procedury wygaszenia mandatu wójta. Orzeczenie niezdolności powinno nastąpić na okres „co najmniej do końca kadencji”. Skoro okres niezdolności został powiązany z okresem kadencji wójta, niezdolność musi zostać orzeczona, gdy kadencja wójta rozpocznie swój bieg. Dopiero wtedy wiadome będzie kiedy nastąpi jej koniec.
Wygasnięcie mandatu tylko dla wybranych

Trybunał stwierdził, że przesłanką wygaśnięcia mandatu wójta nie jest każde orzeczenie o niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, lecz tylko takie które zostało wydane względem osoby już wybranej na urząd wójta. TK uznał, że przepis ten znajduje zastosowanie jedynie do urzędujących wójtów, a nie do kandydatów na ten urząd. Dla zaistnienia przesłanki wygaśnięcia mandatu wójta konieczne jest zatem, by niezdolność do pracy lub niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona względem osoby piastującej ten urząd.
Orzeczenie względem urzędującego wójta niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji do końca kadencji powoduje wygaśnięcie jego mandatu. W tym właśnie znaczeniu art. 492 § 1 pkt 6 k.w. ogranicza dostęp do pełnienia służby publicznej - podkreslił sędzia Marek Kotlinowski.

Utrudnienie dostępu do służby
TK dodał, że ustawa nie przewiduje jakichkolwiek wyjątków. Tryb orzekania niezdolności jest przy tym jednakowy dla wszystkich osób piastujących urząd. Każdy wójt jako pracownik samorządowy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Stąd przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS określają tryb orzekania owej niezdolności. Nie ma zatem wątpliwości, że wymóg określenia jednakowych zasad dostępu do służby publicznej jest realizowany przez kwestionowany przepis.
Zakwestionowana regulacja prawna, choć uznana za zgodną z konstytucją, ma jednak pewne mankamenty legislacyjne. Nie przesądzają one o jej niekonstytucyjności, niemniej jednak wymagają usunięcie przez ustawodawcę. Z tego powodu TK podjął decyzję, że na kanwie niniejszej sprawy w odrębnym postanowieniu zasygnalizuje parlamentowi konieczność usunięcia luk prawnych, co jest niezbędne dla spójności systemu prawnego.
Sygnatura akt K 51/12, wyrok z 23 stycznia 2014 r.