Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjny przepis, który przewidywał miesięczny termin na zgłoszenie do urzędu skarbowego nabycia w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych.
Trybunał Konstytucyjny po rozpoznaniu pytania prawnego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, w wyroku z 4 czerwca 2013 r. orzekł, że art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., w zakresie, w jakim przewidywał miesięczny termin złożenia zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, był niezgodny z konstytucją.
Zakwestionowany przepis, w brzmieniu obowiązującym w tym okresie, uzależniał prawo do zwolnienia od podatku w przypadku nabycia własności rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia od dokonania zgłoszenia tego nabycia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Obecnie termin ten wynosi 6 miesięcy.
Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy był niezgodny z zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Zakwestionowany przepis gwarantował pozorną ochronę jednostki i stanowił niewykonalną konstrukcję normatywną. Za taką Trybunał uznał mechanizm prawny, którego elementami były krótki termin o charakterze materialnym, uzależniony od czynności procesowych stron początek biegu tegoż terminu, zróżnicowana praktyka stosowania pieczęci o nadaniu klauzuli prawomocności oraz zróżnicowana praktyka organów administracji w zakresie wymogu udokumentowania dnia powstania obowiązku podatkowego.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że „wprawdzie prawo podatkowe może nakładać różne, nawet restrykcyjne wymogi proceduralne na podatników w celu wykonania ciążących na nich obowiązków podatkowych, ale jeżeli prawodawca postanowi o przyznaniu szczególnego rodzaju uprawnień podatkowych, zobowiązany jest w maksymalny w danym stanie prawnym i faktycznym sposób, stanowiąc odpowiednie wymogi proceduralne, materialne oraz ustrojowe, realnie umożliwić beneficjentom skorzystanie z przyznanego uprawnienia”.
Trybunał Konstytucyjny zastrzegł, że sformułowane w sprawie stanowisko powiązane jest bezpośrednio z konkretnym charakterem kontroli hierarchicznej zgodności norm w trybie inicjowanym pytaniem prawnym i nie może być odnoszone do oceny innych regulacji prawa podatkowego, które wprowadzają terminy skorzystania z przywileju lub realizacji obowiązku podatkowego.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Opracowanie: Jolanta Mazur, RPE WKP
Źródło: www.trybunal.gov.pl, stan z dnia 5 czerwca 2013 r.