Strasburg: zatrzymanie Kasparova miało zniechęcić opozycję

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 13 grudnia uznał, iż zatrzymanie Kasparova w czasie antyrządowej demonstracji naruszyło jego prawo do poszanowania wolności, wolność zgromadzania się i prawo do rzetelnego procesu, a przede wszystkim miało zniechęcający wpływ na działania opozycji.

 

Skargę do Trybunału wniósł Garii Kasparov i sześciu innych opozycyjnych działaczy politycznych. Zostali oni zatrzymani przez policję w listopadzie 2007 r., kiedy zmierzali na legalne zgromadzenie zorganizowane przez środowiska opozycji politycznej. Przed Trybunałem skarżący zarzucili naruszenie szeregu swych praw podstawowych: prawa do wolności zgromadzeń (art. 11 Konwencji o prawach człowieka), prawa do wolności osobistej i bezpieczeństwa (art. 5 Konwencji) i prawa do rzetelnego procesu (art. 6 ust. 1 Konwencji).

Trybunał zgodził się ze skarżącymi w całej rozciągłości i potwierdził naruszenie art. 11, art. 5 i art. 6 ust. 1 Konwencji.

Wniesiona skarga jest jedną z serii skarg złożonych przeciwko Rosji w związku z przebiegiem wydarzeń w listopadzie 2007 r., kiedy to uczestnicy bezsprzecznie pokojowego i legalnego marszu przeciwko polityce rządowej byli zatrzymywani, nakazywano im rozejście się, a potem byli oskarżani i skazywani za naruszenie porządku publicznego i organizację nielegalnych demonstracji. Późniejsze procesy przebiegały bez zważenia indywidualnych uwarunkowań oskarżonych, bez zgromadzenia wszystkich istotnych dowodów w danej sprawie i bez przesłuchania świadków zeznających na korzyść oskarżonych, wyłącznie w oparciu o wersję wydarzeń przedstawianą przez funkcjonariuszy policji.

Takie też były okoliczności niniejszej sprawy: skarżący zmierzali na pokojowy protest, kiedy ich zatrzymano na ulicy i odwieziono na komisariat policji, który część ze skarżących mogła opuścić dopiero po 48 godzinach, bez przedstawienia żadnego uzasadnienia tego faktu. W późniejszym postępowaniu sądowym skarżący zostali skazani za wykroczenia w postaci zakłócania porządku publicznego i organizowania nielegalnych zgromadzeń - sąd krajowy oparł się jednak wyłącznie na wersji wydarzeń przedstawionej przez oskarżenie, nie dopuszczając dowodów wnioskowanych przez skarżących oraz nie żądając od policji wyjaśnienia powodów ingerencji w prawo do zgromadzania się skarżących. Trybunał nie miał żadnych wątpliwości, iż tak jak w poprzednich sprawach tego typu państwo rosyjskie dopuściło się naruszeń art. 5, art. 6 ust. 1 i art. 11 Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał nadto wskazał, iż sprawa dotyczyła postaci znanej publicznie - to jest Gariego Kasparova, byłego szachowego mistrza świata, znanego obecnie opozycjonisty. Zdaniem Trybunału środki zastosowane w tym przypadku - to jest pozbawienie wolności osoby znanej publicznie, co musiało przyciągnąć ogromne zainteresowanie mediów - miały na celu wywarcie zniechęcającego, odstraszającego wpływu na wszystkie osoby, które prowadzą polityczną działalność opozycyjną. Takie działania państwa są jednoznacznie sprzeczne ze standardami demokratycznego państwa prawa i duchem Konwencji o prawach człowieka.

Kasparov i inni przeciwko Rosji (nr 2) - wyrok ETPC z dnia 13 grudnia 2016 r., skarga nr 51988/07.