Strasburg: nie dostał paszportu, bo nie płacił alimentów - Włochy naruszyły Konwencję

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 2 grudnia uznał, iż odmowa wydania dokumentu tożsamości pozwalającego na wyjazd za granicę z powodu niepłacenia alimentów na dzieci stanowiła naruszenie prawa do swobodnego poruszania się.

Skargę do Trybunału wniósł obywatel włoski, który - równolegle do toczącego się postępowania o separację z jego żoną - ubiegał się o wydanie nowego paszportu. Skarżący chciał, żeby w paszporcie znalazły się także nazwiska jego dzieci. Sprzeciwiła się temu żona skarżącego, ponieważ skarżący odmawiał płacenia alimentów. Władze krajowe nie dość, że odmówiły wydania skarżącemu paszportu, to jeszcze odebrały mu dowód osobisty uprawniający do podróży twierdząc, iż w razie wyjazdu za granicę skarżący zupełnie uchyli się od obowiązku łożenia na dzieci. Przed Trybunałem skarżący zarzucił, iż taki stan rzeczy stanowił naruszenie jego prawa do swobodnego poruszania się, chronionego w art. 2 protokołu nr 4 do Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał zgodził się ze skarżącym i stwierdził naruszenie Konwencji. Skarżącemu odmówiono wydania dokumentu tożsamości uprawniającego do upuszczenia kraju wyłącznie dlatego, że nie płacił alimentów na swoje małoletnie dzieci. Sądy krajowe uznały, iż takie ograniczenie prawa skarżącego do poruszania się jest zgodne z interesem dzieci, bo jeżeli skarżący wyjedzie z kraju, to zupełnie zaprzestanie łożenia na ich utrzymanie. Sądy te w ogóle nie wziął pod uwagę osobistej sytuacji skarżącego i jego możliwości zapłaty zaległych i przyszłych należności alimentacyjnych. Sądy zastosowały środek w postaci odebrania skarżącemu prawa do wyjazdu za granicę w sposób automatyczny i po uwzględnieniu jedynie interesów osób korzystających z tych świadczeń, to jest żony skarżącego, z którą ten pozostawał w separacji, i jego dzieci. Sądy założyły, że skarżący wyjedzie z kraju i zupełnie zaprzestanie łożenia na dzieci, nie biorąc nawet pod uwagę tego, iż istnieją również dochodzenia należności poza granicami kraju.

Trybunał uznał, iż skarżący został poddany stosowaniu blankietowego środka o nieograniczonym czasie trwania, którego zasadność i proporcjonalność nie była kontrolowana od momentu jego nałożenia, to jest od 2008 r. Automatyzm stosowania tego środka, jego bezterminowość oraz brak uwzględnienia indywidualnych okoliczności skarżącego - jego sytuacji osobistej, zdolności zarobkowania, jego interesów w porównaniu do interesów żony i dzieci - spotkały się z krytyką Trybunału. Odmowa wydania paszportu i odebranie dokumentu tożsamości uprawniającego do wyjazdu za granicę nie były, zdaniem Trybunału, konieczne w demokratycznym społeczeństwie. Z tego powodu miało miejsce naruszenie prawa skarżącego do swobodnego poruszania, a co za tym idzie art. 2 protokołu nr 4 do Konwencji o prawach człowieka.

Tak wynika z wyroku Trybunału z 2 grudnia 2014 r. w sprawie nr 43978/09, Battista przeciwko Włochom.