Katarzyna Żaczkiewicz-Zborska: W Naczelnym Sądzie Administracyjnym czeka się na termin rozprawy nawet dwa lata. Ale są pewne sprawy idące na wokandę poza kolejnością?
Sylwester Marciniak: Zacznijmy od tego, że prawie dwuletni termin rozpatrzenia sprawy przez NSA na rozprawie wynika z dużej liczby wpływających każdego roku skarg kasacyjnych i istniejącej od kilku lat zaległości. NSA robi co w jego mocy, żeby zaległość tę sukcesywnie zmniejszać. Obecnie w prawie każdym składzie orzekającym znajduje się jeden sędzia delegowany z wojewódzkiego sądu administracyjnego, co pozwala na rozpatrywanie większej liczby spraw. Nie można zapominać o tym, że aktualnie pozostaje nieobsadzonych przeszło 20 etatów sędziowskich.
Czy są pewne kategorie spraw, w których ustawodawca zobowiązał sąd do ich rozpoznania w określonym, zwykle bardzo krótkim terminie?
Na przykład sprawy rozpoznawane na gruncie ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, dotyczące m.in. programów finansowanych ze środków europejskich, gdzie przewidziano 30 dniowy termin rozpoznania sprawy. Jeszcze szybciej powinny trafić na wokandę sprawy dotyczące skarg wyborców dotyczących podziału gminy na stałe obwody głosowania – w takich sprawach NSA rozpoznaje sprawę w terminie 5 dni o dnia jej wniesienia.
Ale pełnomocnicy mają sposób na długie terminy; proszą o posiedzenie niejawne. Czy to bardzo przyspiesza rozpatrzenie skarg?
Skargi kasacyjne mogą być rozpatrywane na posiedzeniu niejawnym z urzędu lub na skutek zrzeczenia się rozprawy przez strony postępowania. Z urzędu na posiedzeniach niejawnych NSA rozpatruje np. sprawy, w których wojewódzki sąd administracyjny wydał postanowienie kończące postępowanie w sprawie. Rozpoznanie innych rodzajów spraw przez NSA na posiedzeniu niejawnym zależy od zgodnej woli stron postępowania.
Sprawdź w LEX: Skarga kasacyjna - rodzaje rozstrzygnięć NSA >
Sprawa będzie rozpatrzona na posiedzeniu niejawnym, gdy w skardze kasacyjnej zawarto stosowny wniosek o zrzeczeniu się z rozprawy, a pozostałe strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy. W tej chwili 35 proc. skarg kasacyjnych rozpatrywanych jest na posiedzeniu niejawnym. Czeka się wtedy na rozstrzygnięcie od 3 do 6 miesięcy. W ubiegłym roku liczba spraw rozpatrywanych na posiedzeniu niejawnym znacząco wzrosła. Gdyby w ciągu roku udało się rozpoznać każdą skargę kasacyjną, to byłoby idealnie.
Sprawdź w LEX: Podstawy skargi kasacyjnej w postępowaniu sądowoadministracyjnym >
Zmiany w ustawie o Sądzie Najwyższym, które dotyczyły stanu spoczynku i objęły sędziów NSA, też spowodowały opóźnienia?
Nie do końca, bo sędziowie NSA orzekali w czasie wyjaśniania tego problemu.
Jednak prezydent zlekceważył orzeczenie NSA z września 2018 r. wstrzymujące wykonalność uchwały KRS o powołaniu Andrzeja Stępkowskiego do Sądu Najwyższego?
Procedura związana z rozpoznaniem odwołań od uchwał KRS jest w toku. Zaznaczam, że postępowania toczące się przed NSA dotyczą aktów wydanych przez KRS, a nie przez Prezydenta RP. NSA nie dysponuje środkami prawnymi umożliwiającymi mu ingerencję w faktyczne działania podejmowane przez Prezydenta RP. w orzecznictwie NSA konsekwentnie od wielu lat prezentowane jest stanowisko o braku właściwości sądów administracyjnych w sprawach wykonywania przez Prezydenta RP jego konstytucyjnych prerogatyw, w tym prawa do powoływania sędziów.
Czy Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu podzieli tezy pytań prejudycjalnych NSA w sprawie obsady stanowisk sędziowskich i wieku przejścia w stan spoczynku?
Na tym etapie postępowania niedopuszczalne jest zajmowanie stanowiska w tej sprawie przez NSA. Czekamy na rozprawy. Trybunał Konstytucyjny 14 marca ma się wypowiedzieć w sprawie powoływania sędziów przez KRS. Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu 19 marca br. odpowie na pytania Sądu Najwyższego, nie Naczelnego Sądu Administracyjnego, ale dotyczyły one innego zagadnienia. Sądzę, że to orzeczenie będzie ogłoszone przed wyborami do Parlamentu Europejskiego.
Czytaj: Prezes NSA informuje o wydatkach, prezes SN niechętnie>>
NSA zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi w związku rozpoznawaniem odwołań od uchwał KRS w przedmiocie przedstawienia (nieprzedstawienia) wniosków o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego. Wątpliwości NSA dotyczyły zgodności z prawem unijnym procedury przedstawiania wniosków o powołanie na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego ze standardami wynikającymi z unormowań unijnych. W takiej sytuacji każdy sąd krajowy, w tym NSA, jest obowiązany do wystąpienia do TSUE w trybie art. 267 Traktatu. Orzeczenie w tym zakresie będzie wiązało sądy krajowe.
Czy NSA częściej orzeka na korzyść podatników czy na korzyść organów podatkowych?
Trudno powiedzieć. Co trzeci wyrok w pierwszej instancji jest uchylany. Oznacza to, że przed sądami I instancji blisko co trzecią sprawę wygrali podatnicy.
Gdy idzie o sprawy podatkowe przed NSA to w 2018 r. NSA rozpatrzył 6833 skarg kasacyjnych z tego zakresu (brak jest statystyki w zakresie tego, czy skargę uwzględnioną skargę kasacyjną wnosił organ, czy podatnik). Łącznie 4820 skarg kasacyjnych zostało oddalonych lub odrzuconych co stanowi blisko 71 procent. Zatem można przyjąć, że co trzeci wyrok sądu I instancji został uchylony lub zmieniony.
Zobacz procedurę w LEX: Odrzucenie skargi kasacyjnej przez NSA >
W jaki sposób NSA może dbać o jednolitą linię orzeczniczą w sprawach podatkowych? Eksperci zwracają uwagę, że wiele z wydawanych wyroków jest skrajnie różnych.
Podstawowym środkiem prawnym określonym w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi mającym na celu dbałość o jednolite orzecznictwo sądów administracyjnych, także w sprawach podatkowych, są uchwały podejmowane przez poszerzone składy Naczelnego Sądu Administracyjnego. W przypadku dostrzeżenia przez uprawnione podmioty NSA może podjąć uchwałę, która wiąże sądy administracyjne. NSA wydaje także uchwały na skutek pytań składów orzekających. Jeżeli natomiast jakikolwiek sąd nie zgadza się z podjęta uchwałą musi wystąpić z nowym wnioskiem o podjęcie uchwały o odmiennej treści. Na dziewięć uchwał podjętych przez NSA w 2018 r. pięć dotyczyło spraw podatkowych. Zwracam ponadto uwagę, że w ramach swojej działalności zarówno Prezes NSA jak też Prezesi poszczególnych Izb NSA na bieżąco zapoznają się z orzecznictwem.
Czy sędzia w stanie spoczynku Irena Kamińska naruszyła zasady etyki i godności zawodu mówiąc o potrzebie zemsty?
Organem prowadzącym postępowanie wyjaśniające i ewentualne postępowanie dyscyplinarne jest Rzecznik Dyscyplinarny NSA, wybierany przez Kolegium NSA na czteroletnią kadencję, a nie przez Ministra Sprawiedliwości, jak to ma miejsce w sądownictwie powszechnym. Do żądania wszczęcia postępowania wyjaśniającego przez Rzecznika uprawniony jest m.in. Prezes NSA, a nie Krajowa Rada Sądownictwa. W ramach postępowania wyjaśniającego Rzecznik gromadzi materiał dowodowy, m.in. nagrania, pisemne wypowiedzi różnych osób w tym także sędziów, np. ze Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia", którzy krytykowali tę wypowiedź. Rzecznik po analizie całego materiału dowodowego doszedł do wniosku, że należy przedstawić pani sędzi zarzuty. To jest związane z kwestią naruszenia godności sędziego. Sędzia ma kolejne 14 dni na złożenie wyjaśnień, może zgłosić wnioski dowodowe.
Czy pracownicy sądów słusznie protestują i żądają wyższych wynagrodzeń?
Słusznie. Wynagrodzenia w sądownictwie, w tym w sądownictwie administracyjnym, są zasadniczo na tym samym poziomie od wielu lat. Możliwość zmian w tym zakresie nie zależy od NSA czy od Prezesa NSA, a od Parlamentu podejmującego decyzję co do kształtu ustawy budżetowej.
Cena promocyjna: 78.74 zł
|Cena regularna: 105 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
