Naczelny Sąd Administracyjny w czwartek zawiesił postępowanie kasacyjne odnoszące się do jednego z postanowień prezydenta o powołaniu sędziów SN. Decyzja NSA ma związek z wnioskiem prezydenta do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sporu kompetencyjnego.
W środę 15 marca br. TK informował, że nadał bieg wnioskowi prezydenta o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Naczelnym Sądem Administracyjnym i prezydentem. W sprawie chodzi m.in. o możliwość kontrolowania przez NSA powołań sędziów.
Odwołania sędziów od decyzji nowej KRS
Problem powstał na kanwie wyroków z 2021 r. NSA wydał kilka orzeczeń dotyczących odwołań od uchwał Krajowej Rady Sądownictwa w sprawie powołań sędziów. Jak zaznaczył prezydent, NSA dokonał wtedy oceny prawidłowości i skuteczności powołania przez prezydenta sędziów SN, a w szczególności skuteczności nadania tym sędziom prawa do wykonywania władzy sądowniczej. Tym samym - zdaniem prezydenta - NSA z przekroczeniem swoich kompetencji konstytucyjnych wkroczył w sferę konstytucyjnej kompetencji prezydenta RP do powoływania sędziów.
Czytaj w LEX: Konstytucyjna problematyka wyboru sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa >
Kontrola NSA - dozwolona?
Wniosek w tej sprawie Prezydent skierował do Trybunału Konstytucyjnego 13 marca br. Według wniosku - przedmiotem sporu kompetencyjnego jest rozstrzygnięcie pytania, czy powoływanie przez prezydenta RP sędziów i związane z tym uprawnienie do interpretacji przepisów konstytucji w tym zakresie jest wyłączną kompetencją prezydenta RP, którą wykonuje na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa osobiście, definitywnie, bez udziału i ingerencji NSA, czy też kompetencja ta może podlegać kontroli NSA".
Jak wynika z wniosku prezydenta, TK rozstrzygając ten spór powinien przesądzić m.in. czy przepisy konstytucji mogą być interpretowane w ten sposób, że dozwolone jest przyznanie NSA kompetencji do kontroli powołania przez prezydenta RP sędziego, w szczególności do oceny skuteczności nadania temu sędziemu prawa do wykonywania władzy sądowniczej.
Czytaj w LEX: Czy premier może powoływać sędziów? Omówienie wyroku TS z dnia 20 kwietnia 2021 r., C-896/19 (Repubblika) >
W swoim wniosku prezydent zwrócił się też o rozstrzygniecie, czy w świetle konstytucji NSA jest uprawniony do dokonywania wiążącej interpretacji przepisów konstytucji w związku z wykonywaniem przez prezydenta kompetencji do powoływania sędziów, w szczególności czy sąd ten może określać warunki skuteczności powołania sędziego.
W uzasadnieniu wniosku prezydent zauważył, że chodzi o kilkanaście orzeczeń wydanych przez NSA w 2021 r. Sąd ten uchylił wtedy niektóre zaskarżone uchwały KRS dotyczące powołań sędziów do Sądu Najwyższego. W uzasadnieniach tamtych orzeczeń w maju 2021 r. NSA stwierdził, że "obecna KRS nie jest organem wystarczająco niezależnym". Uznał przy tym, że w ogłoszeniu o wolnych etatach w SN brakowało kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów. Jednocześnie NSA zastrzegł wtedy, że nominacje sędziów do SN pozostają ważne.
Zabezpieczenie WSA w sprawie prof. Grzegorczyka
Ostatnio, sędzia Izby Cywilnej SN Paweł Grzegorczyk zakwestionował prawo prezydenta do wyznaczenia go do orzekania w nowej Izbie Odpowiedzialności Zawodowej. Wkrótce wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ale 23 lutego br. Wojewódzki Sąd Administracyjny wydał zabezpieczenie, w którym wstrzymał wykonanie decyzji prezydenta.
Według prezydenta, Naczelny Sąd Administracyjny zmierza do wydania wyroku dokonującego kontroli aktu powołania sędziów SN pod względem zgodności z prawem. "Naczelny Sąd Administracyjny uznaje się w ten sposób za kompetentny do rozstrzygnięcia zagadnienia bezpośrednio wiążącego się z kształtem konstytucyjnej instytucji powołania sędziego, stanowiącej wyłączne uprawnienie prezydenta RP" - stwierdza prezydent we wniosku. W związku z tym - zdaniem prezydenta - możliwe jest zaistnienie rzeczywistego sporu kompetencyjnego miedzy NSA i prezydentem.