SN: zobowiązanie przez sąd do zbycia własności równa się umowie

Zobowiązanie przez sąd do złożenia oświadczenia woliw sprawie przeniesienia własności działki, która była objęta umową przedwstępną jest równoznaczne z podpisaniem umowy sprzedaży - stwierdził SN.

W lutym 2011 roku Sąd Rejonowy w Bydgoszczy dokonał działu spadku po Edmundzie W. Przyznał tym samym na własność Teresy B. działkę o powierzchni 6 tys. 400 m. Zanim jednak spadkobierczyni  uzyskała tytuł do działki podpisała z Andrzejem J. umowę przedwstępną sprzedaży tej nieruchomości. W umowie podano obszar terenu i cenę. Państwo J. byli zainteresowani działką ze względu na chęć rozbudowy swojej kliniki, sąsiadującej z nieruchomością Teresy B.

Sprzedaż działki innemu nabywcy
Okazało się jednak, że miesiąc po zawarciu umowy Teresa B., podpisała inny kontrakt, w którym sprzedała swoją cześć działki komu innemu.
W sprawie o dział spadku państwo J. nie brali udziału. Dowiedzieli się o sprzedaży osobom trzecim od sąsiadów. Wystąpili więc do sadu o wznowienie postępowania o dział spadku.
Sąd I instancji oddalił pozew, stwierdzając brak interesu prawnego po stronie skarżących J.
Sąd II instancji oddalił apelację, ale zobowiązał Teresą B. do uznania roszczenia i złożenia oświadczenia woli, że przenosi własność jej części działki na państwa J.
Przyczyna wznowienia postępowania był fakt, że ten wyrok nie wywoływał skutku rzeczowego, gdyż pozwana Teresa B. nie była właścicielką działki.
W kasacji zarzucono sądowi, że  błędnie uznał, iż państwo J. nie są uczestnikami postępowania o dział spadku. A ponadto Teresa B. nie mogła rozporządzać większymi prawem niż sama posiadała, tj. nie miała prawa sprzedawać części działki, której nie odziedziczyła.

Oddalenie kasacji
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 grudnia br. oddalił kasację. Sędzia Iwona Koper tak wyjaśniała motywy orzeczenia:
- Skarżący złożyli pozew do sądu uznając, że tylko będąc stroną postępowania o dział spadku uzyskają prawo własności działki. Mając możliwość udowodnienia swego interesu prawnego uzyskają taki podział majątku spadkowego, który zapewni im realizację umowy przedwstępnej. Sąd Najwyższy orzekł, że został naruszony art. 64 kc oraz art. 365 kc. Sąd II instancji źle ocenił znaczenie prawne wyroku zobowiązującego Teresę B. do złożenia oświadczenia przenoszącego własność działki, która była objęta umową przedwstępną.
Zaskarżony wyrok jest równoznaczny z umową przenoszącą własność. Z chwilą uprawomocnienia powoduje wygaśnięcie roszczenia o przeniesienie własności i sprawia, że nabywa uprawniony własność nieruchomości.
SN dodał, że jeśli celem powództwa było uzyskanie własności tej nieruchomości, to ten interes został zrealizowany.

Sygnatura akt IV CSK 687/13, postanowienie z 11 grudnia 2013 r.