SN rozstrzygnie, od kiedy przedawnia się roszczenie o odszkodowanie za błąd urzędnika

Pierwszy prezes Sądu Najwyższego wystąpił z wnioskiem o podjęcie uchwały w składzie siedmiu sędziów, która ujednoliciłaby orzecznictwo w sprawie przedawnienia roszczenia o odszkodowanie za błędną decyzję administracyjną.

Według art. 160 § 1 kpa, stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służyło roszczenie o
odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę.  Chyba, że ponosiła ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. W konsekwencji norma ta wiązała możliwość dochodzenia odszkodowania za delikt administracyjny ze stwierdzeniem nieważności decyzji właściwy do stwierdzenia nieważności decyzji
W przypadkach wymienionych w art. 156 właściwy do unieważnienia jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja wydana została przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze – ten organ.

Nowelizacja zmieniła sytuację
Właściwą formą stwierdzenia, z urzędu lub na wniosek, nieważności decyzji pierwotnej lub jej wydania z rażącym naruszeniem prawa jest decyzja administracyjna.
Od nowelizacji kpa tj. od 11 kwietnia 2011 r. do zakresu pojęcia „decyzji ostatecznej” zaliczono również decyzje, od których nie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Wnioskując zatem a contrario, dopiero od daty wejścia w życie noweli można uważać za przesądzone, że termin przedawnienia z art. 160 § 6 k.p.a. biegnie od daty ponownego rozpatrzenia sprawy o stwierdzenie nieważności decyzji pierwotnej lub jej wydania z naruszeniem art. 156 § 1 kpa.
W orzecznictwie ukształtowały się w związku z tym dwa konkurencyjne stanowiska.

Dwa różne stanowiska SN
Zgodnie z pierwszym poglądem, decyzją ostateczną  jest wydana w pierwszej instancji decyzja nadzorcza ministra lub samorządowego kolegium odwoławczego, nawet jeżeli strona złożyła wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Stanowisko takie jest reprezentowane w wyrokach SN. Zasadnicza linia argumentacji na poparcie tego stanowiska jest następująca.
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy nie ma cech odwołania w administracyjnym toku instancji, gdyż sprawę rozpoznaje ponownie ten sam organ. O tym, że sam ustawodawca nie traktuje wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy przez ten sam organ tak jak odwołania świadczy również to, że do tego
wniosku przepisy o odwołaniu stosuje się tylko odpowiednio. W omawianych orzeczeniach przywiązuje się dużą wagę do wykładni językowej przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.
Stanowisko przeciwstawne znalazło wyraz w wyrokach SN z 19 września 2013 r.oraz z 18 grudnia 2013 r.,( sygn.akt I CSK 142/13 ).
Głosi ono, że w sytuacji, gdy od uzyskania przez decyzję cechy ostateczności zależą istotne dla strony skutki prawne, za początek biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 160 § 6 k.p.c. nie można uważać daty pierwszej decyzji nadzorczej, lecz dopiero decyzję wydaną w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy.