SN: pukiel włosów można pochować i dostać zasiłek

Sąd Najwyższy podjął w środę uchwałę, w której stwierdził, że koszty symbolicznego upamiętnienia osoby zmarłej, która wyraziła wolę przekazania swoich zwłok uczelni medycznej dla celów naukowych, są kosztami pogrzebu i uzasadniają roszczenie o zasiłek pogrzebowy. ZUS odmówił wypłaty zasiłku twierdząc, że do pogrzebu nie doszło.

Sprawa zaczęła się 18 lutego 2010 r., to jest w  momencie, kiedy ZUS odmówił Barbarze K. żonie zmarłego Tadeusza K. prawa do zasiłku pogrzebowego. W uzasadnieniu ZUS informował, że w myśl art.7 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach  z FUS, zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu zmarłego. Z akt sprawy wynika natomiast, że zmarły notarialnie ofiarował swoje ciało Uniwersytetowi Medycznemu do celów naukowych.

Pogrzeb symboliczny

Jednakże pogrzeb Tadeusza K. odbył się, urnę z puklem włosów pochowano z udziałem kapłana, który wcześniej odprawił mszę rzymsko-katolicką. W ocenie organu rentowego nie doszło do pogrzebu, gdyż nie pochowano zwłok, a co za tym idzie nie przysługuje zasiłek pogrzebowy.
Żona zmarłego złożyła odwołanie od tej decyzji, wnosząc o przyznanie zasiłku w pełnej wysokości. Sąd rejonowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał Barbarze K. Zasiłek w wysokości 6 tys. 193 zł w związku ze śmiercią męża. Jednocześnie ustalił, że ciało znajduje się w placówce naukowej, a koszty pogrzebu urny wyniosły 1 160 złotych. Kwotę te opłaciła żona. Sąd rejonowy uznał, że zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokrywa koszty pogrzebu. Jest to świadczenie zryczałtowane, co oznacza, że zarówno poniesienie kosztów wyższych, jak i niższych nie oznacza zmiany jego wysokości. Przepisy ustawy nie zawierają definicji pogrzebu, ani tez definicji zwłok. Jedynie rozporządzenie ministra zdrowia z 7 grudnia 2001 w sprawie postępowania ze zwłokami uznaje za zwłoki „ciała osób zmarłych dzieci martwo urodzonych, bez względu na czas trwania ciąży”. W par. 8 tego rozporządzenia mówi się, że „szczątkami są części ciała ludzkiego, odłączone od całości”.
Wobec tego sąd rejonowy stwierdził, że pukiel włosów tez należy uznać za część ciała zmarłego, skoro zostały pochowane podczas uroczystości pogrzebowych.

ZUS składa apelację

Apelację od tego orzeczenia złożył organ rentowy. ZUS utrzymywał, że nie doszło do zwyczajowego pogrzebu, a wydatki na tę ceremonię nie stanowią kosztów pogrzebu. ZUS twierdzi, że pukiel włosów nie może być równo traktowany ze zwłokami. I np. przypisanie włosom miana szczątków jest nadużyciem, skoro zakłady fryzjerskie nie organizują im pochówku.
Przy rozpoznawaniu apelacji przez sąd okręgowy wyłoniło się zagadnienie prawne: czy uprawnionym podmiotom przysługuje prawo do zasiłku pogrzebowego w razie śmierci osoby, o której mowa w art.77 ustawy emeryturach i rentach z FUS, jeżeli podczas uroczystości pogrzebowych pochowano wyłącznie pukiel włosów zmarłego i jego rzeczy osobiste?”
SN podzielił argumenty sądu I instancji i uznał, że zasiłek pogrzebowy należy się rodzinie zmarłego, nawet jeśli nastąpiło tylko symboliczne pochowanie zwłok.

Uchwała z 2 lutego 2011 r., sygnatura akt I UZP 5/10