Problem powstał, gdy ordynator oddziału psychiatrycznego Szpitala Specjalistycznego w Krakowie dowiedział się o przyjęciu na oddział pacjentki Renaty C. bez jej zgody. Pacjentka po wypiciu alkoholu zaczęła zachowywać się wyjątkowo agresywnie wobec rodziny. Została więc przyjęta na obserwację.
Sąd Rejonowy w Krakowie rozpoznający sprawę w I instancji przychylił się do decyzji ordynatora i stwierdził zasadność przyjęcia do szpitala psychiatrycznego pacjentki bez jej zgody.
Sąd Okręgowy w Krakowie badający sprawę z urzędu powziął wątpliwość, którą wyraził w pytaniu do Sądu Najwyższego: czy w postępowaniu prowadzonym na skutek zawiadomienia kierownika szpitala psychiatrycznego o przyjęciu do tego szpitala osoby, która nie wyraziła na to zgody, sąd uprawniony jest jedynie do zbadania przesłanek wskazanych w powołanym w zawiadomieniu przepisie? Czy też sąd może ustalać, czy zasadnym było przyjęcie tej osoby do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody na innej podstawie prawnej, w szczególności w oparciu o art. 24 ust. 1 tej samej ustawy?
Przepis ten mówi, że osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu i zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta wbrew jej sprzeciwom w celu wyjaśnienia wątpliwości.
Zdaniem Sądu Okręgowego można uznać, że sąd powinien zbadać prawidłowość przyjęcia do szpitala psychiatrycznego danej osoby jedynie na podstawie określonego przepisu zastosowanego przez lekarza przyjmującego, gdyż rolą sądu w takiej sprawie jest kontrola legalności działań podejmowanych wobec osób z zaburzeniami psychicznymi.
Z drugiej strony można przyjąć, że sąd ma zbadać zasadność przyjęcia danej osoby do szpitala bez jej zgody jako zdarzenia ograniczającego jej wolność, a nie prawidłowość kwalifikacji przyjęcia wynikającą z poszczególnych przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego .
Sąd drugiej instancji podkreślił, że lekarz przyjmujący pacjenta do szpitala psychiatrycznego nie ma możliwości przeprowadzenia szerokich badań celem ustalenia, czy dana osoba jest chora psychicznie, czy też jedynie wykazuje zaburzenia, nie będące chorobą.
Kierownik szpitala psychiatrycznego nie ma zbyt wiele czasu na zawiadomienie sądu opiekuńczego o podstawie przyjęcia osoby do szpitala bez jej zgody.
Sąd Okręgowy zwrócił także uwagę, że sąd opiekuńczy jest związany podstawą przyjęcia. Na te wątpliwości SN odpowiedział w uchwale, według której sąd rozpoznający sprawę przyjęcia osoby do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody nie jest związany podstawą prawną wskazaną w zawiadomieniu kierownika szpitala.
Sygnatura akt III CZP 66/16, uchwała z 8 listopada 2016 r.