SN: nie ma uchwały w sprawie kapitałowych polis na życie

Sąd Najwyższy mimo oczekiwania społecznego nie odpowiedział na pytanie, czy klauzule zawarte w umowach ubezpieczenia na życie połączonych z funduszem kapitałowym mogą podlegać kontroli sądowej. Problem w tym, że klienci muszą uiszczać ogromną opłatę za rozwiązanie umowy przed terminem, sięgającą niekiedy 80 proc. wpłaconych składek.

Zagadnienie dotyczy kilkuset spraw czekajacych na rozstrzygnięcie w sądach całej Polski; na przykład na warszawskim Żoliborzu w Sądzie Rejonowym złozono 600 pozwów. Roszczenia indywidualnych ubezpieczonych na życie sięgają setki milionów złotych.

Pozew o zapłatę
W tej sprawie powód Kazimierz B. , który zawarł w 2009 roku umowę ubezpieczenia  na życie ze spółka S. Towarzystwem Ubezpieczeniowym wystąpił z pozwem o zapłatę ( ubezpieczenie na życie połączone z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym). Ubezpieczenie na życie powiązane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ma charakter ochronno-inwestycyjny, co oznacza, iż pewna część płaconej składki ubezpieczeniowej przeznaczona jest na pokrycie przewidzianej umową ochrony, zaś pozostała - na zakup jednostek uczestnictwa w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym (UFK), który inwestuje środki w różnego rodzaju instrumenty finansowe (np. akcje, obligacje, instrumenty pochodne).

Ryzykowana polisa
Jak informuje Komisja Nadzoru Finansowego dość często w produktach tego typu ochrona jest minimalna, zaś prawie cała składka inwestowana jest w ubezpieczeniowe fundusze kapitałowe. Charakterystyczną cechą tego rodzaju produktów  jest ryzyko inwestycyjne, które obciąża klienta. Klient, podobnie jak osoba kupująca jednostki funduszu inwestycyjnego, musi liczyć się z możliwością utraty przynajmniej części zainwestowanych środków, np. w razie bessy na giełdzie papierów wartościowych.

Opłata likwidacyjna
Powód po dówch latach ubezpieczenia stwierdził, że inwestycja ta przynosi mu zbyt mały zysk i przestał płacić składki. To  zostało uznane przez spółkę za rozwiązanie umowy. Uznał też, że Towarzystwo stosowało klauzule niedozwolone, których efektem było wypłacenie mu zaledwie 2 tys. zł, mimo, że wartość wpłaconych składek wynosiła ponad 9 tys zł.  Kazimierz B. domagał się od Towarzystwa  zwrotu 7 tys. zł.  Jak stwierdził sędzia sprawozdawca Mirosław Bączyk problem dotyczył możliwości kontroli jednej z klauzul zawartej w deklaracji i polisie ubezpieczeniowej. Klauzula dotyczyła zwrotu należności po tzw. wykupie ubezpieczenia. Powód twierdził, że klauzula mogła podlegać kontroli z punktu widzenia abuzywności, a ponadto - jej zapis jest niejasny (art. 385 par. 2 kc).

Świadczenie główne czy uboczne
Sąd pierwszej instancji oddalił roszczenie powoda, gdyż stwierdził, że nie może skontrolować zapoisu umowy . Powód odwołał się więc do sądu II instancji.
Sąd Apelacyjny po przeanalizowaniu treści stosunku prawnego  powziął poważne wątpliwości i zadał pytanie Sądowi Najwyższemu,  czy tego typu klauzule mogą podlegać kontroli sadowej, tj czy świadczenie wypłacane przez ubezpieczyciela w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy ubezpieczenia na życie wraz z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym jest świadczeniem głównym czy ubocznym?
Przedstawiciel powoda radca prawny Tyberiusz Szubierajski twierdził, że jest to świadczenie główne, a wiec podlega kontroli sądu. Dlatego, że celem umowy jest wartość dodana, a nie utrata własnych środków i rozwiązanie umowy przed terminem.
Natomiast strona przeciwna dowodziła, że mamy do czynienia ze świadczeniem ubocznym, zgodnym z art. 353 kc, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.  A w umowie wykup polisy jest związany z wynikami finansowymi. Pełnomocniczka powołała się na unijna Dyrektywę nr 3 w sprawach ubezpieczenia na życie.
Radczyni prawna Agata Sionda reprezentująca Towarzystwo wykazywała, że była to umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek ( według art.818 kc) i spółka utrzymuje się z płacenia takich opłat przez klientów, rozwiązujących umowy przed terminem.
Sąd Najwyższy po wysłuchaniu stron, odmówił podjęcia uchwały. Jak wyjaśnił przewodniczący składu orzekającego sędzia Krzysztof Strzelczyk pytanie sądu było zbyt ogólne i dotyczyło kategorii umów, a nie konkretnych okoliczności. W takiej sytuacji SN nie może orzekać w sprawie wszystkich umów tego typu.

Sygnatura akt III CZP 87/15, postanowienie z 3 grudnia 2015 r.

Dowiedz się więcej z książki
	Ubezpieczenie na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł