SN: dzieciom nie przysługuje prawo do gruntu, który wszedł do scalania

Osobie objętej postępowaniem scaleniowym z ustawy o scalaniu gruntów z 1968 roku, która nie będąc uczestnikiem tego postępowania nie otrzymała gruntu poscaleniowego nie przysługuje prawo do gruntu, który wszedł do scalania stwierdził w uchwale SN.

Problem powstał w trakcie rozpatrywania apelacji w sprawie o ustalenie treści księgi wieczystej z aktualnym stanem prawnym.
Cztery osoby z jednej rodziny A. wystąpiły o wpis przeciwko Skarbowi Państwa, Nadleśnictwu Parczew w Sosnowicy. W księdze wieczystej wpisano w rozdziale drugim Skarb Państwa w 1972 roku, na mocy decyzji administracyjnej. Tymczasem dwie wskazane działki są w posiadaniu rodziny skarżących – pradziadków, dziadków i rodziców od ponad 60 lat. Własność uzyskali jednak w 2007 roku. W wyniku scalania gruntów w listopadzie 2071 roku  na podstawie ustawy rodzina weszła legalnie w posiadanie działek. Natomiast Skarb Państwa został wpisany do księgi wieczystej dopiero rok później. Skarżący chcieli wiedzieć, czy stali się współwłaścicielami , tych gruntów, które otrzymali rodzice jako ekwiwalent po procesie scalania.
Wobec tego Sąd Okręgowy widząc poważny problem prawny spytał Sąd Najwyższy:
Czy osoba będąca właścicielem gruntu objętego postępowaniem scaleniowym, czyli gruntu przedscaleniowego, która nie będąc uczestnikiem postępowania  scaleniowego nie otrzymała gruntu staje się współwłaścicielem nieruchomości, do której został włączony grunt czy współwłaścicielem nieruchomości wydzielonej uczestnikowi postępowania, czyli nowej nieruchomości, która jest przedmiotem ekwiwalentu?

Przedstawiciel Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa Marcin Gocłowski zaproponował, aby uchwała SN brzmiała: „właściciel gruntu objęty postępowaniem scaleniowym, który nie będąc uczestnikiem postępowania scaleniowego nie otrzymał gruntu staje się właścicielem gruntu scaleniowego staje się współwłacicielem gruntu wydzielonego tytułem ekwiwalentu”.
Radca Gocłowski powołał się na uchwałę SN z 18 grudnia 2008 roku (sygn. akt III CZP 125/2008), w której stwierdził, że nieruchomość wydzielona w wyniku scalenia w zamian za grunty stanowiące  własność uczestnika postępowania oraz innego właściciela, stanowi przedmiot współwłasności.  
SN poszedł w nieco innym kierunku. W uchwale trzech sędziów stwierdził, że właścicielowi gruntu objętego postępowaniem scaleniowym przeprowadzonym na podstawie ustawy z dnia 24 stycznia 1968 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U. Nr 3, poz. 13), który w decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia nie otrzymał w zamian za grunty posiadane przed scaleniem innego gruntu, nie przysługuje prawo do nieruchomości, w której skład wszedł grunt należący do niego przed scaleniem.

Sygnatura akt SN III CZP 16/13, uchwała 3 sędziów z 18 kwietnia 2013 r.