Sporne zagadnienie powstało w wyniku niejednolitego orzecznictwa sądów. Roszczenie wspólników spółki cywilnej obejmowało okres od 1 października 2002 r. do 30 września 2013 r. Nie mogli oni w pełni korzystać z nieruchomości, na której wybudowali hotel. Mieli problemy z rozbudowaniem parkingu i innych usług dla turystów z powodu przebiegającego pod posesją gazociągu należącego do spółki przesyłowej - Polska Spółka Gazownicza z o.o.
Spółka przesyłowa twierdziła, że roszczenie wynikające z bezumownego korzystania z nieruchomości przedawniło się, a termin na wniesienie pozwu wynosi 3 lata. Z tej racji, że wspólnicy prowadzą działalność gospodarczą.
Sąd I instancji oddala powóztwo o zapłatę
Sąd I instancji orzekł, że roszczenie się przedawniło. Sąd Okręgowy rozpatrując skargę wspólników powziął wątpliwość.
Zdaniem Sądu Okręgowego zadającego pytanie prawne, przedstawiony do rozstrzygnięcia problem sprowadzał się do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie służebności przesyłu jest roszczeniem związanym z działalnością gospodarczą spółki cywilnej, której przedmiotem działalności gospodarczej są usługi hotelarskie. Sąd drugiej instancji podkreślił, że podobnym problemem zajmował się już Sąd Najwyższy w odniesieniu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i stwierdził, iż roszczenie przedsiębiorcy, który jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości przez inny podmiot przedawnia się w terminie lat trzech.
Sąd Najwyższy stwierdził, że decydujące znaczenie w pierwszej kolejnością miała wykładnia art. 118 k.c. i potrzeba odpowiedzi co to jest działalność gospodarcza w rozumieniu tego przepisu i czy ta działalność gospodarcza ma związek z dochodzonym roszczeniem w rozumieniu art. 118 k.c. W judykaturze i doktrynie przeważa pogląd, że ustalenie zakresu działalności gospodarczej musi się odbyć na gruncie art. 118 k.c., że nie można przenosić tej definicji z innych ustaw.
Stała dzialalność
- Prowadzenie hotelu na nieruchomości stanowiącej współwłasność łączną jest działalnością gospodarczą - podkreślił sędzia, prof. Jan Górowski. - Tego typu działalność ma charakter stały, jest podporządkowana regułom opłacalności i zysku, jest prowadzona na własny rachunek, polega na uczestniczeniu w obrocie gospodarczym, czyli odpowiada tym przesłankom, które zostały wyrażone w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - podkreślił. (z dnia 18 czerwca 1991 r., III CZP 40/91 ).
Sąd Najwyższy podkreślił, że problemem było ustalenie związku dochodzonego roszczenia z prowadzoną działalnością gospodarczą wspólników. Już w uchwale z dnia 11 czerwca 1992 r., III CZP 64/92 (OSNC 1992, nr 12, poz. 225) Sąd Najwyższy wytyczył drogę innym orzeczeniom o jaki tu związek chodzi (co prawda na gruncie postępowania cywilnego, niemniej ma to znaczenie)- związek funkcjonalny.
Związek z prowadzeniem działalności
W wyroku z 12 marca 2004 r., II CK 53/03 (nie publ.) stwierdzono, że chodzi o każdą aktywność nie tylko związana z czynnością prawną tego podmiotu. Kontynuacją była uchwała z dnia 16 września 2010 r., III CZP 44/10 (OSNC-ZD 2011, nr 1, poz. 19) dotycząca spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i późniejsze orzeczenia (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2011 r., II CSK 80/11, nie publ.). W tym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że dla kwalifikacji roszczenia, jako związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c., nie ma znaczenia prawny charakter leżącego u jego podstaw zdarzenia – może ono być czynnością prawną, czynem niedozwolonym lub jakimkolwiek innym zdarzeniem, nie wyłączając bezpodstawnego wzbogacenia czy korzystania z cudzej rzeczy bez podstawy prawnej – lecz jego związek z działalnością gospodarczą.
Ograniczenie możliwości rozbudowy
W tej sprawie związek funkcjonalny istnieje, bo niewątpliwie działalność gospodarcza powodów wspólników spółki cywilnej doznaje pewnego ograniczenia na skutek istnienie tego gazociągu, który zajmuje sporą powierzchnię (208 metrów długości przy niewielkiej działce). Ogranicza to powodów w prowadzonej przez nich działalności gospodarczej chociażby z punktu widzenia możliwości wykorzystania tego terenu do rozbudowy hotelu czy możności jej pełnego wykorzystania dla celów np. parkingowych. Powodowie muszą więc tolerować ten stan rzeczy ograniczający korzystanie z nieruchomości w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej nieruchomości wspólnej w pełnym zakresie.
Sąd Najwyższy przypomniał, że celem przepisów o przedawnieniu jest szybsze dochodzenie roszczeń, co sprzyja stabilizacji i pewności prowadzenia działalności gospodarczej.
Sygnatura akt III CZP 5/17, uchwała trzech sędziów z 12 maja 2017 r.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Postępowanie cywilne. Komentarz praktyczny dla sędziów i pełnomocników procesowych. Wzory pism sądowych i procesowych z przykładowymi stanami faktycznymi, linie orzecznicze, koszty sądowe
|