SN oceni skutki śmierci uczestnika w postępowaniu wieczystoksięgowym

Sąd Najwyższy dzisiaj, tj. 28 listopada br. rozpozna w składzie siedmiu sędziów zagadnienie prawne dotyczące postępowania wieczystoksięgowego w sytuacji śmierci uczestnika, którego prawo wpisane do księgi wieczystej ma być wykreślone.

Sądy mają problem z rozstrzygnięciem, czy po dokonaniu wpisu - trzeba zawiesić postępowanie (zgodnie z art. 174 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 kpc) a następnie podjąć je z udziałem następców prawnych.

Wykreślenie służebności

Problem powstał na kanwie sprawy Spółdzielni Mieszkaniowej, która wniosła o wykreślenie z działu III księgi wieczystej ograniczonego prawa rzeczowego nieodpłatnej bezterminowej służebności gruntowej, polegającej na prawie przejazdu i przechodu. Przez pas gruntu o szerokości 8 metrów.

Czytaj: SN: sąsiad nie musi uczestniczyć w postępowaniu o ustanowienie drogi koniecznej

Sąd Rejonowy oddalił wniosek, a Sąd Okręgowy oddalił apelację spółdzielni. Przyczyną oddalenia wniosku było stwierdzenie, że oświadczenia zarządu o zrzeczeniu się służebności gruntowej nie jest wystarczające do wykreślenia służebności, przysługującej również właścicielom wyodrębnionych lokali, będących współużytkownikami wieczystymi gruntu i współwłaścicielami.

Spółdzielnia złożyła skargę kasacyjną, ale sąd ją odrzucił z powodu przekroczenia terminu. Jednak spółdzielnia złożyła zażalenie. Sąd Okręgowy w oparciu o system PESEL ustalił, że zmarli uczestnicy postępowania w 2014 i w 2017 r. Sąd II instancji nie umorzył ani nie zawiesił postępowania. Sąd Najwyższy w tej sytuacji zwrócił skargi kasacyjne sugerując, że postępowanie trzeba zawiesić.

Następnie Sąd Okręgowy doręczył spadkobiercom zmarłych odpisy skargi kasacyjnej i zażalenia.

Brakuje przepisów

Jednak w kolejnych sprawach wieczystoksięgowych z wniosku spółdzielni Sąd II instancji ponownie złożył skargi kasacyjne, mimo, że w nich wystąpił identyczny problem co poprzednio. Po wpływie akt do SN spółdzielnia uzyskała akty zgonu współwłaścicieli.

Problem wiązał się z tym, że postępowanie wieczystoksięgowe, jako nieprocesowe nie reguluje spraw związanych ze śmiercią uczestników. Można wobec tego stosować przepisy dotyczące postępowania procesowego. Ale w doktrynie pojawia się stanowisko, że nie w każdym wypadku sąd w wypadku śmierci uczestnika musi zawiesić postępowanie.

Sygnatura akt III CZP 25/18