Sejm poprawia przepisy dotyczące odholowanych aut

Podczas ubiegłotygodniowego posiedzenia Sejmu odbyło się pierwsze czytanie nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym, który ma na celu m.in. uregulowanie kontrowersyjnego i uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z konstytucją przepisu dotyczącego kwestii przechodzenia prawa własności prywatnych samochodów na rzecz Skarbu Państwa.

Pilnej zmiany przepisów w tej materii domagali się zarówno kierowcy, jak również właściciele firm holujących samochody; o zmianę przepisów apelował także Rzecznik Praw Obywatelskich.
Procedura usuwania pojazdów oraz przechodzenia prawa ich własności na rzecz Skarbu Państwa przewidziana w ustawie – Prawo o ruchu drogowym były przedmiotem wielu skarg kierowców, firm zajmujących się holowaniem i parkowaniem aut, jak też wystąpień Rzecznika Praw Obywatelskich. Kontrowersje w tej sprawie zakończył dopiero wyrok Trybunału Konstytucyjnego.
Do tej pory funkcjonowała zasada, że po zatrzymaniu pojazdu, do jego właściciela wysyłane było pismo z informacją, że jeżeli pojazd nie zostanie odebrany z parkingu w okresie 6 miesięcy, to jego prawo własności przejdzie na rzecz Skarbu Państwa.  Po upływie tego okresu i nieodebraniu pojazdu z parkingu, podmiot holujący (parkujący) przesyłał dokumentację do urzędu skarbowego w celu wszczęcia dalszej procedury. Urząd skarbowy zwracał się do właściwej komendy powiatowej Policji (komendy miejskiej Policji) o kopie pism informujących właściciela o trybie postępowania, a po ich otrzymaniu wydawał decyzję o przejęciu pojazdu na rzecz Skarbu Państwa.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 3 czerwca 2008 r. (sygn. akt P 4/06) orzekł m.in., że art. 130 a ust. 10 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, który dopuszcza pozbawienie prawa własności pojazdu bez prawomocnego orzeczenia sądu, jest sprzeczny z konstytucją. W wyroku tym Trybunał podkreślił, że przepadek rzeczy, zgodnie z przepisem art. 46 Konstytucji RP może nastąpić tylko w sytuacjach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.
Rządowy projekt nowelizacji ustawy – Prawo o ruchu drogowym przewiduje, że w  stosunku do pojazdu usuniętego z drogi starosta występować będzie do sądu z wnioskiem o  orzeczenie jego przepadku na rzecz powiatu, jeżeli pojazd nie został odebrany przez osobę uprawnioną w terminie 3 miesięcy od dnia usunięcia. Sąd będzie orzekał o przepadku pojazdu w trybie postępowania cywilnego w postępowaniu nieprocesowym.
Skrócenie okresu z dotychczasowych 6 do 3 miesięcy zostało spowodowane informacjami przekazanymi przez Ministerstwo Finansów, z których wynika, że tak długi okres generuje zbędne koszty, które zwykle przewyższają wartość przechowywanych pojazdów. Przed wydaniem orzeczenia o przepadku pojazdu sąd będzie zobowiązany zbadać, czy zostały spełnione ku temu wszystkie przesłanki, a przede wszystkim, czy usunięcie pojazdu było uzasadnione, czy w  poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru dołożono należytej staranności oraz czy orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dopiero po spełnieniu tych przesłanek będzie mógł orzec przepadek pojazdu.
Projektowane przepisy przewidują, że opłaty za usunięcie i parkowanie usuniętych pojazdów będą stanowiły dochód powiatów. W skali całego kraju przypadków, w których pojazd został usunięty w trybie przewidzianym w art. 130 a ustawy – Prawo o ruchu drogowym, a następnie odebrany przez osobę uprawnioną po uiszczeniu opłaty było:  w 2006 r. około 25 tys., w 2007 r. – około 30 tys. a w 2008 r. – około 24 tys. 
W myśl projektu wysokość opłat za holowanie i przechowywanie (parkowanie) pojazdu ustalać będzie corocznie rada powiatu.
Projekt zmian uwzględnia też postulaty organizacji społecznych zrzeszających osoby niepełnosprawne, bowiem przewiduje, że możliwe będzie odholowywanie na koszt właściciela pojazdu pozostawionego na miejscu przeznaczonym dla osób niepełnosprawnych.
Projekt zakłada również wprowadzenie przepisu nakładającego na właściciela pojazdu obowiązku uiszczenia należności za usunięcie, przechowywanie, oszacowanie, sprzedaż lub zniszczenie pojazdu, w przypadku gdy właściciel nie odbierze pojazdu z parkingu w  przewidzianym w ustawie terminie. W takim przypadku starosta w drodze decyzji administracyjnej będzie nakładał obowiązek zapłaty tych  należności. W razie niewykonania dobrowolnie decyzji starosty obowiązek uiszczenia wymaganych opłat będzie dochodzony w trybie egzekucji administracyjnej przez naczelników urzędów skarbowych.
Ponadto projekt zmian ma na celu wyeliminowanie przypadków, w  których  po wydaniu dyspozycji usunięcia pojazdu przez uprawnione służby, a przed przyjazdem na miejsce jednostki usuwającej pojazd – na miejsce zdarzenia dotrze właściciel pojazdu, a mimo to pojazd jest usuwany na parking strzeżony. Dotychczasowe brzmienie przepisów było dolegliwe dla właścicieli aut i często interpretowane w ten sposób, że skoro pojazd był pozostawiony w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu, to podlega on usunięciu także wówczas, gdy w czasie oczekiwania na jednostkę usuwającą pojazd na miejscu zjawił się właściciel auta. Projektowane przepisy poprawiają sytuację właścicieli aut, projektowane zmiany przewidują, że nie ma potrzeby usuwania pojazdu w sytuacji gdy może to skutecznie uczynić jego właściciel. Zgodnie z proponowanymi przepisami koszty rozpoczętej procedury usuwania pojazdu poniesie właściciel pojazdu.
Projekt reguluje także kwestię procedury usuwania pojazdu w sytuacji, gdy nie jest on zarejestrowany w Unii Europejskiej. W takiej sytuacji auto zostanie przekazane naczelnikowi urzędu celnego w celu uregulowania jego sytuacji zgodnie z  przepisami prawa celnego.