Sędzia Łazarska: sprawność postępowania - to nie jedyne kryterium podziału spraw

Plan podziału spraw między sędziów opracowany przez prezesa sądu musi określać zasady tego przydziału. Podział nie może być blankietowy ani arbitralny - uważa dr Aneta Łazarska, sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie.

Nie wystarczy, że prezes sądu odeśle do regulaminu, który przewiduje , że sprawozdawcy w kolejnych sprawach przewodniczący wydziału wyznacza według alfabetycznej listy sędziów danego wydziału uwzględniając stan referatów poszczególnych osób, w tym rodzaj i ciężar gatunkowy poszczególnych spraw celem równomiernego ich obciążenia.
W sprawach karnych istnieje pewien automatyzm przydzielania spraw. Ale w sprawach cywilnych ma miejsce większa uznaniowość, a także nawet dowolność przewodniczącego wydziału - twierdzi sędzia Łazarska.
 Zasada niezmienności składu orzekającego nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym. W wyroku SN 28 sierpnia 2013 r. podkreślił, że wyznaczanie sędziom spraw cywilnych według alfabetu ma charakter czysto organizacyjny i ma na celu równomierne obciążenie obowiązkami.
- Z tym poglądem do końca nie można się zgodzić. Transparentne określenie zasad przydziału spraw sędziom nie ma tylko charakteru technicznego i gwarantowania prawa do niezawisłego sadu. Chodzi o wyłączenie zarówno egzekutywy, jak i innych czynników zewnętrznych na wyznaczanie konkretnych składów sędziowskich, aby wyłączyć jakąkolwiek manipulację w obrębie władzy sądowniczej. A także eliminowanie arbitralności i dowolności w zakresie rozdziału spraw.
Przed sądem cywilnym przydział czynności powinien zawierać imienny wykaz referendarzy i sędziów z pakietem obowiązków. Podział ten powinien być dokonywany abstrakcyjnie, tj ze wskazaniem, że sędziowie otrzymują sprawy z określoną cyfrą w sygnaturze lub w inny sposób - zgodnie ze specjalizacją sędziowską - wyjaśniała dr Łazarska w czasie swego wystąpienia na konferencji w NSA zorganizowanej przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich "Iustita", poświeconej czasowi pracy sędziów.
Dr Łazarska zaznaczyła, że sprawność postępowania nie może być jedynym priorytetem przy podziale czynności. Równie ważne są zasady niezawisłości, jawności, transparentności i gwarancji prawa do sędziego dla obywatela.
Plan zastępstw także jest ważny, gdyż gwarantuje, że administracja sądowa nie będzie miała wpływu na przydział spraw - dodała sędzia Łazaraska. 
 

  Rok wydania: 2013
  Bogdan Bladowski
  Metodyka pracy sędziego cywilisty