Sędzia Kluza: obowiązkowy e-protokół karny to lepsza kontrola procesu

Zdaniem sędziego dr Piotra Kluzy z Sądu Okręgowego w Warszawie zachodzi wątpliwość co do załączania zapisu obrazu lub dźwięku do protokołu przewidzianego w nowelizacji kodeksu postępowania karnego. - Zmiany jednak nie wprowadzają nowych rozwiązań, lecz spowodują nagrywanie rozpraw karnych - dodaje.

Nowelizacja pozwoli na obowiązkowe, a nie jak do tej pory - fakultatywne - nagrywanie dźwięku albo obrazu i dźwięku w czasie rozprawy karnej. Z jednym wyjątkiem, kiedy jest to niemożliwe ze względów technicznych oraz nie pozwalają na ograniczenie protokołu rozprawy do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w niej udział. Projekt został wprowadzony do porządku dziennego obrad Sejmu, który rozpoczyna się jutro, tj, we wtorek 7 lipca br.

Czytaj: W procesie karnym będzie nagranie i protokół pisemny>>>

Nowelizacja zaznacza, że protokół można ograniczyć do zapisu najbardziej istotnych oświadczeń osób biorących w niej udział. Zapis obrazu lub dźwięku, a także przekład zapisu dźwięku stają się załącznikami do protokołu. Jako termin wejścia ustawy w życie wskazano upływ 30 dni od dnia ogłoszenia.
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, ma ona stanowić etap przejściowy pomiędzy protokołowaniem w tradycyjny sposób, a wprowadzeniem protokołu elektronicznego na rozprawach w sprawach karnych, który pozwoli na oswojenie się sędziów i uczestników postępowania z faktem nagrywania.
Proponowane rozwiązanie pełniłoby także funkcję kontrolną i porządkową, przy jednoczesnym podniesieniu poziomu dokumentowania przebiegu rozprawy.
Obowiązująca procedura karna w art. 147 § 1 Kodeksu postępowania karnego przewiduje ale nie obowiązkowo utrwalanie za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk przebieg czynności protokołowanych. Od tej fakultatywności istnieją wyjątki, bowiem obligatoryjne jest utrwalenie za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk przesłuchanie świadka lub biegłego w sytuacji, gdy zachodzi niebezpieczeństwo, że przesłuchanie tej osoby nie będzie możliwe w dalszym postępowaniu.
Proponowany projekt ustawy w opinii sędziego Kluzy - nie koliduje z powyższymi obligatoryjnymi przypadkami rejestrowania czynności, ale dodaje do nich kolejną, tj. utrwalanie przebiegu rozprawy. Nagranie - zdanie sędziego Kluza pozwoli na bardziej gruntowną ocenę spontaniczności podawanych relacji, a także - na pełniejszą realizację zasady bezpośredniości.
Wprowadzone zmiany niewątpliwie pełnić będą przede wszystkim funkcje kontrolne i gwarancyjne, umożliwiające wyeliminowanie wszelkich wątpliwości związanych z treścią pisemnego protokołu, szczególnie w przypadku złożenia wniosku o sprostowanie protokołu rozprawy (art. 152 kpk). Uchwalenie projektu w jego obecnym brzmieniu powinno również wpłynąć na zachowanie wszystkich osób obecnych w czasie rozprawy, które będą mieć świadomość, że ich niewłaściwe zachowanie zostanie zarejestrowane.
Wyłączenie możliwości ograniczenia protokołu rozprawy tylko do najistotniejszych oświadczeń osób biorących w niej udział (zmiana proponowana w treści art. 147 § 3 Kodeksu postępowania karnego), nie budzi żadnych wątpliwości prawnych, a z punktu widzenia specyfiki procedury karnej, zmiana taka jest ze wszech miar słuszna i jako taka zasługuje na aprobatę - twierdzi sędzia.
Jednak sędzia Kluza zauważa, że mogą pojawić się wątpliwości, czy zapis obrazu lub dźwięku stanie się załącznikiem do protokołu, a także obligatoryjności sporządzenia przekładu zapisu dźwięku rozprawy. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem części doktryny, obowiązek dołączenia zapisu obrazu i dźwięku, a także przekładu zapisu dźwięku do protokołu istnieje tylko wówczas, gdy protokół ten zostanie sporządzony w formie uproszczonej . Wobec tego postuluje, aby zapisać, iż „zapis obrazu lub dźwięku, a także przekład zapisu dźwięku stają się załącznikami do protokołu”, jeżeli takie były intencje projektodawcy.