Sprawa miała niecodzienny przebieg. Sąd Rejonowy w Olsztynie w Wydziale Gospodarczym na posiedzeniu niejawnym oddalił wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości.
Zażalenie na postanowienie
Orzeczenie to zapadło w składzie kolegialnym 3 -osobowym, przy czym sędzią referentem oraz przewodniczącym składu była sędzia, która 10 czerwca 2019 r. była powołana przez prezydenta do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Okręgowego w Olsztynie. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że sędzia I.N. nie została delegowana do pełnienia obowiązków w Sądzie Rejonowym. A kolegium sądu II instancji nie podjęło decyzji w sprawie zwolnienia pani sędzi z obowiązku rozpoznania części lub wszystkich spraw przydzielonych jej w dotychczasowym miejscu służbowym.
Czytaj też: MS szykuje zmiany w strukturze sądów i statusie sędziów>>
Zażalenie na to postanowienie złożył wnioskodawca, żądając uchylenia postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.
Wątpliwości związane z brakiem delegacji
Sąd Okręgowy w Olsztynie rozpoznając zażalenie, zwrócił się do Sądu Najwyższego o rozstrzygnięcie zagadnienia, czy sędzia powołany do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego sądu wyższego szczebla może orzekać w sądzie rejonowym bez delegacji?
Sąd Okręgowy odniósł się do stanowiska przedstawicieli Ministerstwa Sprawiedliwości w tej kwestii oraz przedstawił wątpliwości związane z tym stanowiskiem. Wskazał zwłaszcza na ugruntowane w doktrynie i judykaturze stanowisko, że wymieniony w art. 179 Konstytucji akt powołania przez Prezydenta RP danej osoby na urząd sędziego stanowi nie tylko tytuł sprawowania przez tę osobę władzy sądowniczej, ale określa również zakres sprawowania tej władzy. Jest aktem nadania inwestytury, na który składają się dwa korelaty:
- określenie obszaru wykonywania jurysdykcji oraz
- określenie zakresu rzeczowego spraw.
W konsekwencji sędzia nie jest powoływany in abstracto na urząd sędziego we wszystkich sądach danego szczebla w kraju, lecz w sądzie o konkretnie określonej siedzibie, a ponadto powoływany jest do rozstrzygania konkretnych spraw w sądzie określonego szczebla.
Sąd Okręgowy zauważył, że skoro akt powołania nadaje lub zmienia zakres władzy orzeczniczej sędziego, to z tego względu teza, iż wskazana w art. 47b § 4 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych „zmiana miejsca służbowego” w jednakowym stopniu odnosi się do wszystkich przypadków „zmiany miejsca”, w tym również do aktu powołania sędziego, wydaje się być wątpliwa.
Ewentualna teza, że chociaż w art. 47b § 4 i art. 55 § 3 zdanie drugie u.s.p. zakres użytego terminu „zmiana miejsca służbowego” jest różny, to w obu tych przepisach oznacza on dokładnie to samo, byłaby trudna do przyjęcia ze względu na obowiązujące zasady wykładni tekstów prawnych oraz domniemanie racjonalności ustawodawcy.
SN: nieważność postępowania
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej podjął uchwałę, zgodnie z którą sędzia powołany przez Prezydenta RP do pełnienia urzędu na stanowisku wyższego szczebla nie jest sędzią uprawnionym na podstawie art. 47 prawo o ustroju sądów powszechnych do rozpoznawania spraw w dotychczasowym miejscu służbowym bez delegacji, o której mowa w art. 77 par. 1 pkt. 1 tej ustawy.
Jak stwierdziła sędzia sprawozdawca Maria Szulc w ustnym uzasadnieniu, w takiej sytuacji zachodzi nieważność postępowania. Obejmuje to orzekanie przez sąd w innym składzie niż mówią to przepisy ustawy, ale także - stanowi udział osoby nieuprawnionej do orzekania w danej sprawie lub w danym sądzie.
SN przypomniał, że status sędziego kształtują przepisy Konstytucji i powołał art. 178. Natomiast art. 45 Konstytucji mówi, że sąd powinien być właściwy, niezależny i bezstronny. Cechą ustrojową wymiaru sprawiedliwości jest prawo do sądu właściwego do rozpoznania ze względu na właściwość rzeczową i funkcjonalną, we właściwym składzie i zgodnie ze swoją kompetencją. A więc obsadzony przez sędziów, którzy dysponują należytą legitymacją.
- Co do zasady jest możliwe orzekanie przez sędziego wyższego szczebla w sądzie niższego szczebla, ale na podstawie delegacji, o której jest mowa w art. 77 par. 1 pkt. 1 usp. Przy czym należy pamiętać, że zastosowanie tego mechanizmu jest uzależnione od zgody sędziego - podkreśliła sędzia Szulc.
Dodała też, że stosowanie art. 47 b) usp prowadzi do zmiany zakresu rzeczowego jurysdykcji sędziego, orzekania w sądzie innym niż ten, do którego jest przydzielony bez jego zgody. Przepis ten brzmi: "Zmiana miejsca służbowego sędziego lub delegowanie do innego sądu oraz zakończenie delegowania nie stanowi przeszkody do podejmowania czynności w sprawach przydzielonych w dotychczasowym miejscu służbowym albo miejscu pełnienia służby, aż do ich zakończenia."
- I występuje tu sytuacja, że sędzia nowo mianowany ma taki sam status jak sędzia ukarany dyscyplinarnie. Ale to jest rzecz nie do pomyślenia - stwierdziła sędzia. Nie mówiąc, że zakres obowiązków mógłby być zwiększony.
Sygnatura akt III CZP 68/19, uchwała 3 sędziów Izby Cywilnej SN z 13 marca 2020 r.
Cena promocyjna: 119.2 zł
Cena regularna: 149 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 104.3 zł 
