Według ekspertów Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych w wyniku wprowadzonej reformy administracji skarbowej z dniem 1 marca 2017 r. weszła w życie ustawa z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1947 ze zm.), która w sposób istotny zmieniła zasady funkcjonowania administracji rządowej wykonującej zadania z tego zakresu.
Zakaz prowadzenia własnej działalności
Ustawa przewiduje, że radca prawny posiadający status funkcjonariusza KAS nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności (art. 202 ust. 1 pkt 6 ustawy o KAS), przy czym ten zakaz odnosi się również do radców prawnych – członków korpusu służby cywilnej i pozostałych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych KAS (art. 2 pkt 2b ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne). - Rozwiązania te z pewnością budzą wątpliwości co do ich zgodności z Konstytucją RP, co było już przedmiotem stanowiska Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 26 września 2016 r. wyrażanego odnośnie projektu ustawy o KAS na etapie procesu legislacyjnego – czytamy w opinii. Zdaniem jej autorów, przyjęcie tego rodzaju rozwiązań zupełnie nie przystaje do istniejącej obecnie specyfiki zatrudniania radców prawnych w jednostkach administracji publicznej – najczęściej w niepełnym wymiarze czasu pracy, uniemożliwiając tym samym świadczenie pomocy prawnej w innych ustawowo dopuszczalnych formach. - W tym aspekcie dochodzi do swoistej dyskryminacji radców prawnych poprzez pozbawienie ich możliwości wykonywania zawodu w innej formie niż umowa o pracę – czytamy w opinii.
Zbyt surowa restrykcja
Według samorządu, nawet biorąc pod uwagę ratio legis jakie przyświecało twórcom przedmiotowej regulacji, u podstaw którego legło wyraźne rozdzielenie sytuacji prowadzenia działalności na własny rachunek z jednoczesnym świadczeniem pracy na rzecz administracji publicznej, co mogłoby powodować konflikt interesów, a w patologicznych sytuacjach prowadzić do zachowań o charakterze korupcyjnym, nie sposób uznać, że wprowadzone ograniczenie jest proporcjonalne w rozumieniu art. 31 ust. 3 w zw. z art. 22 Konstytucji RP. Jak podkreślają autorzy opinii, w odniesieniu do radców prawnych istnieją już sprawdzone rozwiązania systemowe, które zapobiegają oraz wykluczają zaistnienie konfliktu interesów przy świadczeniu pomocy prawnej, w tym również na rzecz jednostek organizacyjnych KAS. Ich zdaniem rolę tę spełniają regulacje zawarte w zarówno w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 233 ze zm.), w szczególności art. 15 – jak i przepisach prawa samorządowego najwyższej rangi – Kodeksie Etyki Radcy Prawnego.
Automatyczne wygaszenie omów
Autorzy opinii wskazują też, że regulacje przewidziane w ustawie - Przepisy wprowadzające ustawę o KAS wprowadzają mechanizm ustawowego wygaszania stosunków pracy pracowników zatrudnionych w dotychczasowych jednostkach organizacyjnych, które stały się strukturą KAS. Normy ustawowe wprowadzają swoisty automatyzm zakończenia
zatrudnienia z dniem 31 sierpnia 2017 r., zaś aktywność w zakresie jego kontynuacji pozostawiono wyłącznie po stronie pracodawcy, jednocześnie przyznając jemu jedynie przywilej ukształtowania stosunku pracy na nowo, poprzez złożenie pisemnej propozycji określającej warunki zatrudnienia. Brak jej złożenia dotychczasowemu pracownikowi lub złożenie przez pracownika oświadczenia o odmowie przyjęcia złożonej propozycji zatrudnienia skutkuje wygaśnięciem stosunku pracy.
- Objęcie radców prawnych zasadami nowego ukształtowania stosunku zatrudnienia tożsamymi z innymi pracownikami i funkcjonariuszami KAS wskazuje na brak wzięcia pod uwagę specyficznej i istotnej roli jaką przypisać należy świadczeniu pomocy prawnej w jednostkach organizacyjnych KAS przez radców prawnych oraz zapewnieniu ciągłości zatrudnienia na stanowiskach związanych z obsługą prawną.
Z tych względów postulowanym byłoby dokonanie zmian ustawodawczych zmierzających do wprowadzenia odstępstwa do zasady wygaśnięcia stosunku pracy z mocy prawa w określonym terminie w stosunku do radców prawnych – stwierdzają eksperci Ośrodka Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych.
Radcowie potrzebni skarbówce
Jak podkreślają autorzy samorządowej opinii, mając na uwadze okoliczność, iż radcowie prawni odgrywają istotną rolę w zakresie świadczenia obsługi prawnej jednostek organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej a ich doświadczenie zawodowe sprzyja profesjonalizmowi działania służb wchodzących w skład KAS, istotnym jest, aby w wyniku wdrażania reformy nie doszło do zachwiania stabilnej pozycji zawodowej radców prawnych. - Pozwoli to na zapewnienie w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej fachowej obsługi prawnej przez wyspecjalizowaną grupę prawników o sprofilowanej wiedzy, popartej praktyką – czytamy w opracowaniu.
Samorząd: zagrożone prawa radców prawnych w służbach skarbowych
Przepisy o Krajowej Administracji Skarbowej zabraniają zatrudnionym w tej instytucji radcom prawnym prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Regulacja ta budzi zaniepokojenie samorządu radcowskiego, który uważa ją za sprzeczną z konstytucją i z ustawą o radcach prawnych.
