Sądy nie zauważyły zmiany przepisu

Prokurator Generalny przygotował już 50 kasacji na korzyść organów zarządzających spółek. W poniedziałek SN uwzględnił dwie z nich. Powód; sądy nie dostrzegły, że art. 5 ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary zmienił się sześć lat temu. Dlatego za przestępstwa czy wykroczenia skarbowe odpowiada pracownik, a nie prezes spółki.

W poniedziałek SN uwzględnił dwie kasacje Prokuratora Generalnego na korzyść dwóch spółek EL-MA Przedsiębiorstwo Usługowe i Eko-Przedsiębiorstwo Wielobranżowe z Głogowa. Sąd Rejonowy zasądził od prezesów tych spółek grzywnę z powodu naruszenia art.77 kks par.2 , za nie opłacenie w terminie zaliczek na podatek dochodowy. Podstawą prawną był art. 5 ustawy z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
Według obowiązującego od sześciu lat przepisu podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności, jeżeli do popełnienia czynu zabronionego doszło w następstwie co najmniej braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej. lub co najmniej braku należytego nadzoru nad tą osobą - ze strony organu lub przedstawiciela podmiotu zbiorowego. - Taką osobą fizyczną odpowiedzialną za czyn niedozwolony  jest pracownik, a nie organ nadzorczy, tak wynika ze znowelizowanego brzmienia art.5 ustawy – wyjaśniał przedstawiciel Prokuratora Generalnego. 
SN 11 kwietnia br. zgodził się z argumentacją Prokuratora Generalnego. Uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. Sędzia sprawozdawca Henryk Gradzik stwierdził, że sądy nie dostrzegły zmiany przepisu art.5 ustawy, którą wmusił wyrokiem z 24 października Trybunał Konstytucyjny.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że artykuł 5 ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych wprowadza pojęcie "winy organizacyjnej" podmiotu zbiorowego i jest niezgodny z konstytucją (K 18/03). Pracodawca podlegał odpowiedzialności w razie stwierdzenia "co najmniej braku należytej staranności w wyborze osoby fizycznej, lub co najmniej braku należytego nadzoru nad tą osobą albo gdy organizacja działalności tego podmiotu nie zapewnia uniknięcia popełnienia czynu zabronionego ". Trybunał uznał, że ustawa zbyt szeroko wytyczyła związek przyczynowy między zachowaniem osoby fizycznej a odpowiedzialnością podmiotu zbiorowego. Wskazał także na niedopuszczalność stosowania odpowiedzialności represyjnej wobec podmiotu, któremu nie można zarzucić naruszenia prawa, choćby poprzez nie dołożenie dostatecznej staranności. Sejm zmienił ten przepis nowelizacją z 28 lipca 2005 roku (Dz. U. z 2005 r., nr 180, poz. 1492).
Sąd Najwyższy rozpatrywał już trzecią tego rodzaju kasację Prokuratora Generalnego (ostatnia 1 kwietnia 2010 r. V KK 6/11), w której sąd zastosował odpowiedzialność organu zarządzającego spółką. W przygotowaniu jest około 50 takich skarg.

Sygnatura akt V KK 57/11, V KK 27/11