Większość nieruchomości, które uznaje się za wspólnoty gruntowe nie ma uporządkowanego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. Nr 28, poz. 169, z późn. zm.), stanu prawnego. Taka sytuacja stwarza poważne niedogodności dla samorządów gminnych z powodu trudności z opodatkowaniem tych gruntów oraz z pozyskiwaniem ich na cele związane z realizacją miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Nie jest ona również korzystna dla rolników, zwłaszcza przy ubieganiu się o płatności bezpośrednie do posiadanych gruntów rolnych, gdyż obowiązujące obecnie przepisy ustawy, nawet w przypadku gdy są znane udziały we wspólnocie wyłączają możliwość podziału gruntów wspólnych na odrębne działki dla poszczególnych rolników. Często też grunty stanowiące wspólnoty gruntowe, co do których nie ustalono uprawnionych do udziału we wspólnocie są uważane jako nieposiadające właściciela, co powoduje, iż są to nieruchomości bardzo zaniedbane.

Celem proponowanych zmian jest uregulowanie stanu prawnego tych nieruchomości, których ustalenie na podstawie obecnie obowiązujących przepisów o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych nie jest możliwe oraz dostosowanie niektórych przepisów ustawy o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych do współczesnych realiów społeczno-gospodarczych. W ocenie projektodawcy brak jest realnej możliwości podjęcia alternatywnych środków umożliwiających osiągnięcie celu, jakim jest uregulowanie stanu prawnego wspólnot gruntowych.

Proponowane zmiany będą dotyczyć osób fizycznych i prawnych uprawnionych do udziału we wspólnotach gruntowych, gmin które mogą stać się właścicielami części nieruchomości stanowiących wspólnoty gruntowe, powiatów, w ramach których starostowie są odpowiedzialni za realizację ustawy oraz sądów powszechnych w zakresie dotyczącym zakładania ksiąg wieczystych dla nieruchomości, w przypadku przekształcenia wspólnoty gruntowej we współwłasność oraz w zakresie sądowej kontroli decyzji organów spółki do zarządu nad wspólnotą gruntową.

Na terenie gdzie występują wspólnoty gruntowe, które nie mają uregulowanego stanu prawnego, uregulowanie tego stanu może mieć pozytywny wpływ na rozwój regionalny przez pozyskanie nieruchomości mogą być wykorzystane na inwestycje publiczne.

Wspólnoty gruntowe, które dotychczas funkcjonują zgodnie z przepisami ustawy, a więc, w których znane są wielkości udziałów wszystkich uprawnionych do wspólnoty, a zarządzanie wspólnotą odbywa się w ramach spółki utworzonej przez uprawnionych, będą mogły funkcjonować nadal w dotychczasowej formie organizacyjnej i gospodarować na dotychczasowych zasadach, jeżeli taka będzie wola samych uprawnionych. Proponuje się natomiast wprowadzenie możliwości przekształcenia wspólnot gruntowych stanowiących szczególnego rodzaju współwłasność, bądź też przedmiot współużytkowania, we współwłasność w rozumieniu art. 195 k.c. Przekształcenie takie mogłoby dotyczyć tylko tych wspólnot gruntowych, w których znane są wielkości udziałów wszystkich uprawnionych oraz dla których utworzono spółki do sprawowania zarządu. Następowałoby to w drodze uchwały powziętej większością głosów uprawnionych do udziału we wspólnocie gruntowej. Uchwała taka sporządzona w formie aktu notarialnego stanowiłaby podstawę do ujawnienia współwłasności w ewidencji gruntów i budynków oraz w księdze wieczystej. Wielkość udziału, jaki przysługiwałby współwłaścicielowi w tak powstałej współwłasności, odpowiadałaby wielkości udziału, jaki temu uprawnionemu przysługiwał do korzystania ze wspólnoty gruntowej. Uchwała taka stanowiłaby także podstawę do rozwiązania i likwidacji spółki do sprawowania zarządu nad wspólnotą gruntową, na zasadach określonych w statucie tej spółki. Przekształcenie wspólnoty gruntowej we współwłasność umożliwiłoby zatem dla tych nieruchomości założenie ksiąg wieczystych.

Proponuje się, aby uprawnionymi do udziału we wspólnocie gruntowej były osoby fizyczne lub prawne posiadające gospodarstwa rolne, jeżeli nieprzerwanie od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. faktycznie korzystały z tej wspólnoty. Jeżeli wspólnotą gruntową są lasy, grunty leśne albo nieużytki przeznaczone do zalesienia, uprawnionymi do udziału w takiej wspólnocie będą osoby fizyczne lub prawne zamieszkujące lub mające siedzibę na terenie miejscowości, w której znajdują się grunty stanowiące wspólnotę, lub osoby zamieszkujące na terenie innej miejscowości, a prowadzące gospodarstwo rolne, chyba, że w okresie od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. osoby te faktycznie ze wspólnoty nie korzystały.

Projekt założeń uzyskał pozytywną opinię Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Artykuł pochodzi z Serwisu Samorządowego www.lex.pl/samorzad