Zmiany te mają na celu m.in. zapewnienie większej kontradyktoryjności procesu, a także jego usprawnienie i przyspieszenie.
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, sąd w postępowaniu karnym będzie pełnić rolę biernego i bezstronnego arbitra, który wyda sprawiedliwe rozstrzygnięcie na podstawie zawnioskowanych i przeprowadzonych przez strony dowodów. Inicjatywa dowodowa w postępowaniu sądowym co do zasady będzie należeć do stron. Sąd może wprowadzić do procesu dowód jedynie w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach. W postępowaniu przygotowawczym inicjatywa dowodowa i przeprowadzanie dowodów należy w dalszym ciągu do organów prowadzących to postępowanie.
Czytaj: Adw. Pawelec: będziemy bronić jak cywiliści >>>
Oskarżonemu zapewnia się szerszy dostęp do obrony z urzędu, rozbudowany został także system jego pouczeń o przysługujących mu uprawnieniach i konsekwencjach dokonywanych przezeń wyborów (dotyczy to również innych uczestników postępowania). Jego udział w rozprawie będzie co do zasady uprawnieniem, a nie - jak to jest obecnie - obowiązkiem.
Aby usprawnić postępowanie i odciążyć sędziów, prezesów sądów i przewodniczących wydziałów, wprowadzono także możliwość podejmowania określonych decyzji - o charakterze porządkowym i technicznym, nie ingerujące w końcowe rozstrzygnięcie sprawy - przez referendarzy sądowych.
Czytaj: Sędziowie nie boją się zmian w prawie karnym>>>
Przyspieszeniu postępowania karnego służyć ma również szersze wykorzystanie konsensualnych sposobów jego zakończenia - poszerzono zakres zastosowania instytucji skazania bez rozprawy i dobrowolnego poddania się karze, zwiększono też gwarancje poufności mediacji.
LEX Navigator Postępowanie Karne>>>
@page_break@
Czytaj także: Od jutra proces karny według nowych zasad>>>
Oprócz tego m.in.:
- doprecyzowano zasady stosowania środków zapobiegawczych (m.in. zatrzymania prokuratorskiego, tymczasowego aresztowania, zabezpieczenia majątkowego) w sposób zapobiegający ich nadmiernemu wykorzystywaniu, a zarazem lepiej gwarantujący zabezpieczenie prawidłowego przebiegu postępowania;
- przemodelowano postępowanie przygotowawcze, zwłaszcza w zakresie celów, do osiągnięcia których to postępowanie zmierza - m.in. ograniczono zakres zbierania i utrwalania dowodów w postępowaniu przygotowawczym, ograniczono zakres materiałów dochodzenia i śledztwa, przekazywanych sądowi wraz z aktem oskarżenia, a w samym akcie oskarżenia zrezygnowano z obowiązkowego uzasadnienia jako elementu treści aktu oskarżenia - od 1 lipca uzasadnienie może być dołączone do aktu oskarżenia, ale nie musi;
Czytaj: Prokurator i adwokat - po 1 lipca strony sporu przed sądem>>>
- zmodyfikowano postępowanie odwoławcze w sposób umożliwiający szersze orzekanie reformatoryjne - ma to na celu ograniczenie liczby wyroków kasatoryjnych, które przyczyniają się do przedłużania postępowania karnego;
- radcom prawnym przyznano prawo do występowania w roli obrońców;
- zrezygnowano z trybu postępowania uproszczonego - ustawodawca uznał, że nie ma sensu go utrzymywać, skoro zwyczajny tryb postępowania uległ dzięki nowelizacji znacznemu uproszczeniu;
- zlikwidowano instytucję powoda cywilnego, równocześnie przedłużając termin, w którym pokrzywdzony może złożyć wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- poszerzono możliwość dochodzenia roszczeń odszkodowawczych za niesłuszne stosowanie środków przymusu.
Równocześnie ze zmianami w k.p.k. wchodzą w życie akty wykonawcze do znowelizowanych przepisów:
- rozporządzenie w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 716),
- rozporządzenie w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonego korzystania z pomocy obrońcy z urzędu (Dz. U. z 2015 r. poz. 816),
- rozporządzenie w sprawie informacji z systemu teleinformatycznego ministra właściwego do spraw finansów publicznych w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 857),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 848),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach zatrzymanego w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 835),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach świadka w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 873),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach podejrzanego w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 893),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach tymczasowo aresztowanego w postępowaniu karnym (Dz. U. z 2015 r. poz. 885),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania (Dz. U. z 2015 r. poz. 874),
- rozporządzenie w sprawie określenia wzoru zaświadczenia stosowanego w razie przekazania do państwa członkowskiego Unii Europejskiej informacji o okolicznościach mających wpływ na wykonanie orzeczenia wydanego w celu zapewnienia prawidłowego toku postępowania (Dz. U. z 2015 r. 872).
Czytaj:
Prof. Ćwiąkalski: był czas na przygotowanie się do nowej procedury>>>
Zbrojewska: rolą sądu orzekanie, a nie wdawanie się w spór na rozprawie>>>