Rada Legislacyjna o sytuacji dziecka z in vitro, którego ojciec był anonimowy

Zdaniem Rady Legislacyjnej najbardziej niepewna będzie sytuacja dziecka poza związkiem małżeńskim, czyli zapłodnienia komórką rozrodczą anonimowego dawcy lub implantacji zarodka anonimowych dawców.

Dzisiaj tj. 9 kwietnia Sejm rozpatrzy rządowy projekt ustawy o leczeniu niepłodności, a także cztery inne projekty poselskie.

Czytaj też>>Pięć projektów ustawy.....

Rada Legislacyjna zwraca uwagę, że najpoważniejsze wątpliwości natury konstytucyjnej mogą wystąpić w związku z przyjęciem w rządowym projekcie  ustawy, iż leczenie niepłodności obejmie m.in. procedurę medycznie wspomaganej prokreacji. W tym zapłodnienie pozaustrojowe. Procedura medycznie wspomaganej prokreacji została zdefiniowana, jako „czynności prowadzące do uzyskania oraz zastosowania komórek rozrodczych lub zarodków wewnątrz lub pozaustrojowo u biorczyni w celu prokreacji.
Zdaniem Rady Legislacyjnej obszerniejszego uzasadnienia wymaga stwierdzenie, iż projektowane rozwiązanie szanuje godność człowieka, a ponadto prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz decydowania o swoim życiu osobistym. Ponadto kwestie regulowane projektowaną ustawą mogą wchodzić w zakres objęty zasadą równości, wolnością sumienia i religii  oraz zasadą prawidłowej legislacji.
Rada zauważa, że szerokie umożliwienie stosowania procedury zapłodnienia pozaustrojowego poza związkiem małżeńskim doprowadzi do licznych komplikacji na gruncie prawa filiacyjnego. Niezwykle poważnym zarzutem w stosunku do projektu jest całkowite pominięcie regulacji stanu cywilnego. Projekt nie przewiduje żadnych zmian w tym zakresie pozostawiając obowiązujące rozwiązania Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Pewne problemy powstają w przypadku „dawstwa partnerskiego” męskich komórek rozrodczych na rzecz żony w przypadku ich zastosowania po śmierci męża. Projekt w art. 13 ust. 1 pkt 2 dopuszcza możliwość zastosowania pośmiertnego komórek pobranych za życia dawcy. Jeżeli dziecko urodzi się po upływie trzystu dni od ustania małżeństwa, domniemanie z art. 62 k.r.o. nie znajdzie zastosowania i dziecko nie będzie mieć ustalonego ojcostwa. W takim przypadku ustalenie ojcostwa przez jego uznanie jest oczywiście wyłączone. Można rozważyć jedynie sądowe ustalenie ojcostwa.
Bardziej skomplikowana jest sytuacja w przypadku urodzenia dziecka poczętego w wyniku zabiegów in vitro przez kobietę niepozostającą w związku małżeńskim. W przypadku, gdy dawcą komórki rozrodczej jest mężczyzna pozostający z matką we wspólnym pożyciu (dawstwo partnerskie) podstawowym sposobem ustalenia ojcostwa może być uznanie (także w stosunku do dziecka poczętego – art. 75 k.r.o.). Obecna regulacja uznania jest ściśle oparta na więzach biologicznych.
Najbardziej niepewna jest sytuacja urodzenia dziecka poza związkiem małżeńskim , czyli zapłodnienia komórką rozrodczą anonimowego dawcy lub implantacji zarodka anonimowych dawców. Należy uznać, że brak jest możliwości prawnego ustalenia ojcostwa w takim przypadku. Z uwagi na oparcie instytucji uznania ojcostwa na więzach ściśle biologicznych odrzucić należy możliwość uznania ojcostwa przez mężczyznę, który nie był dawcą komórki rozrodczej.