Rada Legislacyjna: biznes musi się przygotować na zmiany w kodeksie cywilnym

Rada Legislacyjna przy premierze uważa, że należałoby od 2018 r. wprowadzić zmiany w terminach przedawnienia roszczeń cywilnych, a nie w 30 dni od ogłoszenia projektowanych zmian w Dzienniku Ustaw.

Rada Legislacyjna oceniła projekt ustawy nowelizującej kodeks cywilny, kodeks  postępowania cywilnego oraz ustawę o prawach konsumenta.
Projekt zawiera propozycję regulacji dwóch kwestii: przedawnienia i egzekucji z rachunku bankowego dłużnika. Gdy chodzi o konstrukcję przedawnienia, projekt dokonuje skrócenia ogólnego terminu przedawnienia z 10 lat do lat 6. Należy z naciskiem podkreślić, że wpisuje się to w ogólnoeuropejską tendencję do skracania terminów przedawnienia. Celem tego jest mobilizacja stron stosunków prawnych do szybszego dochodzenia ich praw oraz uniknięcie trudności dowodowych. Zarazem projekt przewiduje swoiste wydłużenie przedawnienia w przypadku, gdy termin przedawnienia wynosi 2 lata albo więcej, przesuwając go na koniec roku kalendarzowego.
Jak podkreślają eksperci z Rady Legislacyjnej równie istotne zmiany dotykają ustawy o prawach konsumenta. Wprowadza się bowiem do niej częściowo autonomiczne względem regulacji k.c. unormowanie przedawnienia roszczeń przeciwko konsumentom, mające zastosowanie do wszystkich umów jednostronnie profesjonalnych (z wyłączeniem wskazanych w art. 3 u.p.k.). Przedawnienie ma powodować ex lege niemożność domagania się zaspokojenia roszczenia przeciwko konsumentowi, co oznacza konieczność uwzględniania go przez sąd z urzędu.
Projekt w art. 43a ust. 2 u.p.k. wprowadza unormowanie, zgodnie z którym po zrzeczeniu się przedawnienia jego bieg rozpoczyna się na nowo. Zdaniem Rady jest wątpliwe, czy tego rodzaju regulacja pozostaje spójna z projektowanym mechanizmem działania przedawnienia ex lege. O ile bowiem instytucja zrzeczenia korzystania z zarzutu przedawnienia ma sens na gruncie regulacji k.c., dających dłużnikowi przedawnionego roszczenia zarzut, o tyle w przypadku skutku niewymagającego podniesienia przez dłużnika zarzutu bardzo wątpliwy będzie charakter prawny zrzeczenia - dodają eksperci.
Rada Legislacyjna poddaje pod rozwagę wydłużenie vacatio legis. Według dr hab. Macieja Kalińskiego, termin 30 dni od ogłoszenia jest zbyt krótki dla tak istotnych zmian dotyczących przedawnienia. Zdaniem eksperta lepszym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie tych uregulowań od nowego roku kalendarzowego 2018.

Radosłąw Płonka z BCC twierdzi, że proponowane zmiany spowodują pogorszenie sytuacji wierzycieli oraz zwiększenie szans dłużników na uchylenie się od zapłaty należności stwierdzonych zgodnie z literą prawa prawomocnym wyrokiem sądu. BCC proponuje, aby ustawodawca przy wprowadzaniu zmian miał na uwadze słuszny interes wierzycieli, którzy działając zgodnie z literą prawa (co jest stwierdzane prawomocnym wyrokiem sądu), w wyniku bezprawnych działań dłużnika doznali uszczerbku w swoim majątku.