Projekt zmian w Kodeksie postępowania administracyjnego ma na celu zaktywizowanie stron postępowania. Proponowane zmiany w przepisach przewidują, że organy administracji publicznej będą podejmować czynności nie tylko z urzędu, ale także na wniosek strony.
Nowelizacja ma też na celu dostosowanie przepisów Kodeksu do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r., sygn. akt P 57/07. W wyroku tym Trybunał orzekł, że przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, które nie wyłączają członka samorządowego kolegium odwoławczego z postępowania o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy brał on wcześniej udział w wydaniu zaskarżonej decyzji są niezgodne z konstytucją. Celem nowelizacji Kodeksu jest wyłączenie pracowników, którzy brali udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, zarówno pracowników organu I instancji, jak również pracowników ministerstw i urzędów centralnych, którzy przygotowują i podpisują decyzje ministrów i kierowników urzędów centralnych wydawanych na skutek rozpatrzenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Na konieczność nowelizacji w tym zakresie wskazują orzeczenia sądów administracyjnych, które uchylają decyzje organów wydane po rozpatrzeniu wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy z uwagi na to, że zostały podpisane z upoważnienia organu przez pracownika podlegającego wyłączeniu.
Nowelizacja daje stronom postępowania administracyjnego prawo złożenia zażalenia do organy wyższego stopnia na niezałatwienie sprawy w przewidzianym w Kodeksie terminie (miesiąca lub dwóch w zależności od stopnia skomplikowania danej sprawy) lub na przewlekłe prowadzenie postępowania, a jeżeli nie ma takiego organu – wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Obecne przepisy Kodeksu nie pozwalają na zaskarżenie przewlekłości postępowania. Powoduje to w konsekwencji, że organy administracji publicznej często prowadzą postępowanie w sposób nieefektywny wykonując szereg czynności w dużych odstępach czasu, bądź wykonując czynności pozorne, co powoduje, że pod względem formalnym nie są one traktowane jako bezczynne. Na lukę prawną w tej kwestii wiele razy zwracał uwagę Naczelny Sąd Administracyjny, jak również Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu. Rozszerzenie w proponowanej nowelizacji prawa do złożenia zażalenia do organu wyższej instancji na przewlekłe prowadzenie postępowania spowoduje, że przewlekłość postępowania, podobnie jak obecnie bezczynność (niezałatwienie sprawy w terminie) podlegać będzie zaskarżeniu do sądu administracyjnego, który będzie mógł ukarać grzywną organ prowadzący postępowanie w sposób przewlekły.
W kwestii doręczeń pism dla stron zamieszkałych lub mających siedzibę za granicą będą stosowane nowe przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, a nie jak to ma miejsce obecnie Kodeksu postępowania cywilnego.
Proponowane przepisy dopuszczać będą także sporządzanie kopii z akt sprawy postępowania administracyjnego, obecnie nie jest to dopuszczalne prawnie, co nie przystaje do współczesnych realiów. W przypadku natomiast pism wnoszonych do organu administracji publicznej w drodze elektronicznej strony postępowania będą miały możliwość przeglądania tych pism także w wersji elektronicznej. Ponadto decyzja będzie mogła być doręczona stronie postępowania administracyjnego również w drodze elektronicznej.
Nowelizacja przewiduje także, że możliwe będzie umorzenie części postępowania, gdy tylko w części stało się one bezprzedmiotowe, w pozostałym zakresie organ administracji będzie mógł orzec co do istoty sprawy. Obecne brzmienie przepisów nie daje organom administracji takiej możliwości.
Projekt zmian zmierza ponadto do ukrócenia tzw skarg pieniackich, czyli wielokrotnie składanych w tej samej sprawie, pomimo tego, że stan faktyczny i prawny sprawy nie uległ zmianie, a skarga była już szczegółowo rozpoznana.