Problem powstał na kanwie umowy kredytu indeksowanego we frankach szwajcarskich zawartej przez powodów z bankiem.
Kredyt walutowy w zaufaniu do banku
Rata tego kredytu była niższa o 20 proc. od raty w złotówkach. Powodom nie wyjaśniono jednak, jaki jest cel i system indeksacji. Powodowie, osoby fizyczne, nie mieli świadomości wzrostu kursu waluty obcej. Działali w zaufaniu do banku. Do czerwca 2016 roku spłacili kredyt w całości. W styczniu 2017 r. zaś powodowie złożyli oświadczenie woli bankowi, w którym uchylali się od skutków zawarcia umowy kredytu, gdyż w umowie zawarte były klauzule niedozwolone. dotyczące przeliczania rat kredytu oraz kapitału pozostającego do spłaty. Wzywali bank do zapłaty 225 tys. 700 zł.
Czytaj też: SA: Warunkowe zatrzymanie kwot przez bank>>
Nowacki Artur: Rozliczenie nienależnych świadczeń w związku z nieważnością umowy kredytu >>
Warunek banku - niedopuszczalny
Sąd Okręgowy stwierdził, że umowa kredytu naruszała podstawowe obowiązki informacyjne banku. A klauzule przeliczeniowe były abuzywne. I chociaż powodowie spłacili całość kredytu, to poprzednik pozwanego wypłacił powodom 275 tys. zł tytułem kapitału, a różnica kwot wynosi 251 tys. zł. Dlatego sąd I instancji zasądził na rzecz powodów 222 tys. 214 zł.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił 13 stycznia 2020 r. apelację banku. Uznał, że bank, zgłaszając prawo zatrzymania, uczynił to warunkowo, na wypadek gdyby umowa była nieważna. W ocenie sądu II instancji takie zastrzeżenie było niedopuszczalne. Ale nie wykonał tego prawa, nie złożył powodom takiego oświadczenia.
Skargę kasacyjną od tego orzeczenia wniósł bank. A Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów uznał, że odpowiedź na zagadnienie prawne dotyczące prawa zatrzymania wymaga podjęcia uchwały przez skład rozszerzony siedmiorga sędziów Izby Cywilnej. Skierował więc pytanie: Czy stronie przysługuje prawo zatrzymania (art. 496 w zw. z art. 497 k.c.), jeżeli podlegające zwrotowi świadczenia wzajemne obu stron umowy mają charakter pieniężny?
Czytaj w LEX: Przedawnienie roszczeń z nieważnej umowy kredytu frankowego >>
Czytaj także: Andrzej Olaś: Zarzut potrącenia, czyli nowe życie starej instytucji prawnej>>
Wzajemne świadczenia pieniężne
Według wstępnej analizy sędziego sprawozdawcy Tomasza Szanciłło, analiza orzeczeń SN wskazuje, że istnieją argumenty przemawiające za przyjęciem możliwości zastosowania prawa zatrzymania w przypadku świadczeń jednorodzajowych, jak i wykluczające taką możliwość. Jednak można przychylić się do stanowiska, że w przypadku wzajemnych świadczeń pieniężnych prawo zatrzymania nie ma zastosowania, a tym bardziej, jeśli chodzi o wzajemne świadczenia stron wynikającej z nieważnej umowy kredytu powiązanego z walutą obcą.
Jak wynika z szeregu orzeczeń choćby Sądu Apelacyjnego w Warszawie, choćby wyroku z 5 października 2022 roku, powołać się można na w tej sprawie uchwałę z 16 lutego 2021 r., o sygnaturze III CZP 11/20.
Więcej w LEX: Rozliczenie się stron z tytułu nieważnej umowy kredytu. Glosa do uchwały SN z dnia 16 lutego 2021 r., III CZP 11/20 >>
Sąd Najwyższy wyraził w niej stanowisko, iż kredytodawca może skorzystać z prawa zatrzymania w celu uniknięcia zagrożeń związanych z niewypłacalnością kredytobiorcy (konsumenta). Sąd Najwyższy uznał, że obowiązek zwrotu kapitału jest czymś więcej niż zobowiązanie do świadczenia wzajemnego, ma charakter bardziej podstawowy niż obowiązek zapłaty oprocentowania.
Stanowisko to zostało powtórzone w uzasadnieniu uchwały składu 7 sędziów SN z 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21), dlatego Sąd Apelacyjny wobec podniesienia przez pozwanego zarzutu zatrzymania zmienił zaskarżony wyrok i zastrzegł, iż spełnienie świadczenia przez pozwanego jest uzależnione od jednoczesnej zapłaty przez powodów na rzecz banku kwoty otrzymanej tytułem świadczenia wzajemnego. Bank może powstrzymać się ze spełnieniem świadczenia do czasu zaoferowania przez powodów kwoty 580.000 zł. albo zabezpieczenia roszczenia o jej zwrot.
Daty tego posiedzenia jeszcze nie wyznaczono.
Sygnatura akt II CSKP 1486/22 i III CZP 31/23
Cena promocyjna: 68.4 zł
Cena regularna: 76 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł 
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
