Próba ustalenia znaczenia tego pojęcia musi się zatem odwoływać do koncepcji z zakresu informatyki. Początków technologii portali internetowych można się doszukiwać w 1997 r. Obecnie przyjmuje się, że portal to internetowy serwis informacyjny poszerzony o różnorodne funkcje internetowe (np. bezpłatną pocztę, multimedia, pobieranie plików) dostępny z jednego adresu internetowego2. Zazwyczaj portal zawiera informacje będące przedmiotem zainteresowania szerokiego grona odbiorców, ale funkcjonują też tzw. vortale (portale wertykalne) publikujące informacje z jednej dziedziny lub dziedzin pokrewnych. Najczęściej zawartość portalu obejmuje: dział aktualnych wiadomości, prognozę pogody, katalog stron WWW, czat, forum dyskusyjne oraz mechanizmy wyszukiwania informacji w samym portalu lub w zewnętrznych zasobach internetu (wyszukiwarki internetowe). Warte podkreślenia jest, że z perspektywy użytkownika końcowego portal jest postrzegany jako pewna spójna całość funkcjonująca pod określonym oznaczeniem, np. Wirtualna Polska lub Interia.  Można zasadnie argumentować, że portale internetowe należą obecnie do produktów multimedialnych, gdyż łączą w sobie elementy dzieł należących do różnych form wyrazu, np. film, tekst pisany, muzykę. Do charakterystycznych cech produktów multimedialnych można zaliczyć: digitalizację, syntezę różnych rodzajów informacji, multisensoryczną percepcję, dynamizm przekazywania informacji, interaktywność3. Twórczość w produktach multimedialnych przejawia się nie tyle w poszczególnych składnikach tego produktu czy ich doborze, ile w zachodzącej pomiędzy nimi interakcji. Zatem dzieło multimedialne jest oceniane jako całość, a nie jako zbiór poszczególnych składników4. (...)Obecnie prawo polskie przewiduje dwa niezależne modele ochrony baz danych: na podstawie prawa autorskiego i prawa sui generis do baz danych. Twórcze, a więc będące utworem, bazy danych podlegają ochronie na podstawie art. 3 pr. aut. stanowiącego, że "zbiory, antologie, wybory, bazy danych spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter, bez uszczerbku dla praw do wykorzystanych utworów". Element twórczości tkwi w analizowanym przypadku w przyjęciu określonego "doboru, układu lub zestawienia". Należy pamiętać, że zgodnie z ogólnymi zasadami prawa autorskiego wypracowanymi przez judykaturę17 obowiązuje w tym przypadku zasada minimalnego progu twórczości, co oznacza, iż dobór, układ czy zestawienie nie muszą być nadzwyczajnie twórcze. W świetle tej konstatacji można zasadnie twierdzić, że znakomita większość portali internetowych może zostać zakwalifikowana do kategorii twórczych baz danych. Status prawny poszczególnych elementów takiej bazy jest irrelewantny i nie wpływa na ochronę bazy jako całości. W praktyce duża część poszczególnych elementów portali jest powtarzalna, np. notowania walutowe, bieżące informacje, prognoza pogody i te elementy zazwyczaj nie będą podlegały ochronie, co nie uchybia jednak ochronie portali jako całości. (...)
W związku z tym, że znakomita większość portali internetowych może zostać zakwalifikowana do kategorii dóbr niematerialnych (utwór, baza danych) możliwe jest ustalenie zasad korzystania z takich utworów w umowie licencyjnej. Większość spraw dotyczących ochrony portali internetowych w Stanach Zjednoczonych Ameryki dotyczy właśnie naruszenia określonych przez właściciela portalu zasad korzystania z całego portalu i jego zawartości. Licencja dotycząca korzystania z portalu przez użytkownika końcowego (ang. end user license agreement) może określać np. cel wykorzystania portalu np. zakazując wykorzystania portalu dla celów komercyjnych, ustalać zasady korzystania z materiałów dostępnych na portalu, zasady korzystania z oprogramowania dostępnego na portalu, rodzaj oprogramowania używanego do korzystania z portalu itp. Modelowym rozwiązaniem jest akceptacja postanowień licencyjnych przez użytkownika końcowego przed rozpoczęciem korzystania z portalu.

dr Arkadiusz Michalak
Autor jest radcą prawnym oraz rzecznikiem patentowym, wykładowcą Centrum Praw Własności Intelektualnej im. H. Grocjusza w Krajkowie.

Cały artykuł: Przegląd Prawa Handlowego" - numer 4 z 2010 r.