Pracodawcy: trzeba uszczelnić kontrole zwolnień lekarskich

Jak wynika z raportu firmy Sedlak&Sedlak dotyczącego podejścia Polaków do różnego rodzaju oszustw w pracy, nagminne jest wykorzystywanie zwolnień lekarskich w nieuprawniony sposób. Z kontroli ZUS z kolei wynika, że co ósma osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim nie miała do niego prawa. Zdaniem Pracodawców RP dobrym rozwiązaniem mogłoby być uszczelnienie systemu kontroli zwolnień lekarskich oraz skrócenie okresu absencji chorobowej pracownika, za jaki płaci pracodawca.

Fakt, że najwięcej kłopotów z pracownikami pracodawcy mają w związku z nagminnym wykorzystywaniem nieuprawnionych zwolnień lekarskich, potwierdzają wyniki kontroli przeprowadzonej przez ZUS. Wynika z niej, że co ósma osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim nie miała do niego prawa. Niejednokrotnie zdarzają się sytuacje, kiedy zwolnienie lekarskie wykorzystywane jest jako forma urlopu w sytuacji, gdy pracodawca nie zgodził się na udzielenie kilku dni wolnego danemu pracownikowi np. z uwagi na pilną realizację ważnego projektu. 

Zdaniem Pracodawców RP rozwiązanie problemu „lewych” zwolnień lekarskich jest konieczne. Nieobecnemu pracownikowi pracodawca wypłaca wynagrodzenie chorobowe przez pierwsze 33 dni zwolnienia, a także pracownikowi-zastępcy z tytułu świadczenia pracy. Dla pracodawców absencja pracownika oznacza podwójne straty.
W przypadku nabrania podejrzeń co do prawdziwości zwolnienia pod względem formalnym oraz sposobu jego wykorzystania, pracodawca występuje z wnioskiem o kontrolę do ZUS. W praktyce ZUS reaguje dopiero po upływie 33 dni zwolnienia, kiedy sam zaczyna płacić zasiłek. W 2009 roku zaledwie 10 proc. kontroli zwolnień lekarskich przeprowadzonych przez ZUS dotyczyło wniosków pracodawców. Ponadto z kontroli przeprowadzonej w pierwszym półroczu 2010 r przez ZUS wynika, że co dziesiąty pracownik będący na zwolnieniu lekarskim był zdolny do pracy. 
Pomimo problemów z kontrolowaniem zwolnień, pracownik nadużywający prawa nie jest bezkarny. Jeżeli pracownik jest obecny w pracy, to wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę będzie skuteczne. Doręczenie zwolnienia lekarskiego później, nawet tego samego dnia, nie wpływa na decyzję pracodawcy. Ponadto zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego częsta i długotrwała absencja chorobowa pracownika uniemożliwiająca realizację głównego celu umowy o pracę, może być podstawą do wypowiedzenia, umowy o pracę.
Ważną rolę dla oceny legalności wypowiedzenia spełnia dotychczasowy stosunek pracownika do wykonywanych obowiązków oraz zagrożenie interesu pracodawcy związane z absencją pracownika. Warto pamiętać, że obowiązek uzasadniania wypowiedzenia umowy przez pracodawcę dotyczy wyłącznie umowy na czas nieokreślony. Pracownicy mają świadomość, że nagminne korzystanie ze zwolnień lekarskich może być powodem nieprzedłużenia im umowy terminowej lub jej wypowiedzenia.
Zdaniem Sądu Najwyższego pracodawca ma prawo zażądać od pracownika wyjaśnienia, czy w czasie zwolnienia lekarskiego stosował się do zaleceń lekarza. Przeznaczeniem zwolnienia lekarskiego jest odzyskanie zdolności do pracy, dlatego w jego trakcie pracownik nie może podejmować czynności sprzecznych z tym celem. Ustalenie przez pracodawcę, że pracownik wykorzystał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego przeznaczeniem, może być podstawą do zwolnienia go w trybie dyscyplinarnym.