Odwoływanie prezesa i dyrektora sądu w rękach KRS?

Senacka komisja ustawodawcza oraz praw człowieka omawiała istotną dla wymiaru sprawiedliwości ustawę: nowelizację Prawa o ustroju sądów powszechnych, która wprowadza kontrolę przez Krajową Radę Sądownictwa decyzji ministra sprawiediwości w sprawie odwołania prezesa sądu.

W nowelizacji Prawo o ustroju sądów powszechnych odwołanie prezesa lub wiceprezesa sądu powierza się Krajowej Radzie Sądownictwa na wniosek ministra sprawiedliwości. Podobnie odwołanie dyrektora sądu będzie należeć do kompetncji KRS. W przypadku, gdy zamiar odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu apelacyjnego lub okręgowego jest przedstawiany Krajowej Radzie Sądownictwa w związku z dwukrotnym nie przyjęciem przez ministra  informacji rocznej lub zwróceniem uwago na piśmie, minister sprawiedliwości dołącza odpis pisemnego zastrzeżenia. W wypadku, gdy zostało złożone przez prezesa albo wiceprezesa.
W projekcie znalazł się przepis, który stanowi, że jeżeli po zapoznaniu się z uchwałą zgromadzenia ogólnego sędziów apelacji,  stanowiskiem prezesa sądu apelacyjnego, minister sprawiedliwości nie znajduje podstaw do odwołania dyrektora sądu, przekazuje sprawę do rozstrzygnięcia Krajowej Radzie Sądownictwa. Uchwała Krajowej Rady Sądownictwa jest dla Ministra Sprawiedliwości wiążąca.
Ponadto prezes sądu, do którego minister zgłosił uwagę, może wnieść zastrzeżenie, i co jest istotne - po rozpatrzeniu zastrzeżenia, minister ma prawo uchylić uwagę. Minister sprawiedliwości informuje prezesa lub wiceprezesa sądu o podjętej decyzji, podając jej uzasadnienie.
Zdaniem Krajowej Rady Sądownictwa informacja roczna prezesa sądu w wypadku pozytywnego zaopiniowania przez zgromadzenie ogólne sędziów apelacji zyskuje wyższą rangę. A jej późniejsze kwestionowanie przez ministra powinno wiązać się z możliwością pełniejszej weryfikacji decyzji organu władzy wykonawczej. Zasadne więc wydaje się objęcie przez projekt nowelizacji procedurą kontrolną odmowy przyjęcia informacji rocznej. I w tej procedurze znaczący jest udział Krajowej Rady Sądownictwa.
Jesli minister nie chce przyjąć sprawozdania prezesa sądu, po pozytywnym zaopiniowaniu przez zgromadzenie ogólne sędziów - KRS może zadecydować o odwołaniu.

Wiceminister sprawiedliwosci Wojciech Hajduk zwrócił uwagę, że równolegle do prac Senatu trwają prace nad rządowym projektem regulującym te same kwestie. Projekt ministerialny był przedmiotem obrad Komitetu d.s. Cyfyzacjii 21 maja br. Projekt Senatu wydaje się być neutralny (tylko rozbieżność co do terminów) i zbliżony do propozycji MS. Projekt ministerialny jest nieco szerszy niż projekt Senatu, np. przewiduje uchylenie części uwagi i możliwość zatarcia takiej uwagi ministra pod adresem prezesa.

Minister kwestionuje możliwość rozpatrzenia odwołania dyrektora przez KRS. W opinii ministra skoro KRS stoi na straży niezawisłosłosci sędziów i niezależności sądownictwa, to dyrektorzy sądów nie są objęci pieczą Krajowej Rady, gdyż nie orzekają. Natomiast nadzór nad pionem finansowym zawsze należał do ministra. Dyrektor jako organ finansowy podlega kontroli władzy wykonawczej. Zatem rozwiązanie proponowane przez Senat, zdaniem min. Hajduka jest zbyt daleko idące.

Zmiana ustawy jest podyktowana wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego 7 listopada 2013 r.

Źródło: Senat, obrady Komisji Ustawodawczej oraz  Praworzadnosci, Praw Człowieka i Petycji, 20 maja 2014 r.