Z chwilą ogłoszenia prawomocnego wyroku skazani utracili prawo wybieralności do Sejmu, ponieważ zgodnie z art. 99 ust. 3 Konstytucji „wybraną do Sejmu (…) nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego”. Z kolei zgodnie z art. 247 par. 1 pkt 2 kodeksu wyborczego „wygaśnięcie mandatu posła następuje w przypadku (…) utraty prawa wybieralności”. Jako pozbawieni mandatu, nie mogą być dopuszczeni do wykonywania czynności zastrzeżonych dla posłów, takich jak udział w głosowaniach czy pracach komisji sejmowych, a także nie mogą podejmować żadnych działań wchodzących w zakres sprawowania mandatu poselskiego - wskazano w analizie.
Czytaj: Sąd Najwyższy w kryzysie - szykują się podwójne orzeczenia w sprawach Kamińskiego i Wąsika >>
Ponownie nie trzeba potwierdzać wygaśnięcia
Według ekspertów Fundacji, postanowienie Marszałka Sejmu jedynie potwierdza, że mandaty poselskie obu posłów wygasły 20 grudnia 2023 r. Zgodnie bowiem z art. 249 par. 1 kodeksu wyborczego „wygaśnięcie mandatu posła niezwłocznie stwierdza Marszałek Sejmu w drodze postanowienia”. Postanowienie Marszałka nie „wygasza” mandatów.
Stanowi to więc jedynie formalne zakomunikowanie, że do takiego wygaśnięcia doszło z mocy prawa.
Czytaj też w LEX: Kocjan Jakub, Znaczenie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dla naprawy wymiaru sprawiedliwości po kryzysie praworządności w Polsce >
Czytaj też: Sędzia Matras: Izba Kontroli nie powinna istnieć
Z kolei Sąd Najwyższy kontroluje jedynie prawidłowość wydania postanowienia Marszałka Sejmu oraz jego formalną poprawność. - W procedurze zainicjowanej odwołaniami, Sąd Najwyższy nie może orzec, że mandaty poselskie nie wygasły, bo w ten sposób zakwestionowałby skutki prawomocnego wyroku skazującego wydanego 20 grudnia 2023 r. przez Sąd Okręgowy w Warszawie, do czego Sąd Najwyższy w tej procedurze nie jest uprawniony. Takie orzeczenie Sądu Najwyższego byłoby również sprzeczne z art. 99 ust. 3 Konstytucji, bo oznaczałoby, że wbrew treści tego przepisu posłami są osoby pozbawione biernego prawa wyborczego do Sejmu. W razie uwzględnienia odwołań przez Sąd Najwyższy Marszałek Sejmu byłby zobowiązany do ponownego stwierdzenia wygaśnięcia mandatów poselskich, bo wymaga tego 247 par. 1 pkt 2 kodeksu wyborczego w związku z art. 99 ust. 3 Konstytucji - wskazano.
Nieuwzględnienie przez Sąd Najwyższy odwołań zobowiązuje z kolei Marszałka Sejmu do ogłoszenia obu postanowień o stwierdzeniu wygaśnięcia mandatów w Dzienniku Urzędowym „Monitor Polski” oraz niezwłocznego ich doręczenia Państwowej Komisji Wyborczej (art. 250 par. 2 w związku z art. 249 par. 2 i 3 Kodeksu wyborczego). Na podstawie informacji Państwowej Komisji Wyborczej Marszałek Sejmu będzie mógł uruchomić procedurę obsadzenia dwóch wygasłych mandatów (art. 251 par. 1 Kodeksu wyborczego) - wskazują prawnicy Fundacji.
Czytaj też w LEX: Kmiecik Romuald, O skutkach procesowych wyroku Trybunału Konstytucyjnego w kwestii abolicji indywidualnej >
Niezwłoczne wykonanie
- Zwracamy również uwagę, że zgodnie z par. 391 ust. 1 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych „każde orzeczenie, które staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia, kieruje się do wykonania bezzwłocznie, lecz nie później niż 14 dni od daty uprawomocnienia” - wskazują eksperci.
Prawomocne orzeczenie Sądu Okręgowego w Warszawie, skazujące byłych posłów na bezwzględne kary pozbawienia wolności, wydane 20 grudnia 2023 r., powinno być wykonane niezwłocznie, nie później niż do 3 stycznia 2024 r. Poszanowanie zasady równości wobec prawa wymaga dochowania wspomnianych terminów, natomiast w przypadku uzasadnionej zwłoki opinia publiczna powinna zostać o tym fakcie poinformowana, tak aby uniknąć negatywnego wpływu, jaki brak informacji albo jakiekolwiek zaniechania mogą mieć na autorytet wymiaru sprawiedliwości.
Czytaj też w LEX: TSUE nie dopuścił wniosku prejudycjalnego Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN. Omówienie wyroku TS z dnia 21 grudnia 2023 r., C-718/21 (Krajowa Rada Sądownictwa) >
Jednocześnie po raz kolejny eksperci apelują o niezwłoczne wykonanie przez zobowiązane do tego organy państwa orzeczeń sądów europejskich i wprowadzenie niezbędnych rozwiązań prawnych, które zagwarantują, że w toku rozpoznawania spraw w Sądzie Najwyższym zapewnione zostanie konstytucyjne prawo do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego ustawą.
Izba Kontroli nie jest właściwa
Prawnicy Fundacji podkreślają również, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych nie jest właściwa w sprawach dotyczących wygaśnięcia mandatu posła. Odwołanie od postanowienia Marszałka Sejmu powinno zostać rozpatrzone przez sąd ustanowiony ustawą, który spełnia wymogi niezależności oraz bezstronności, i który był do tego właściwy zgodnie z przepisami obowiązującymi przed wprowadzeniem zmiany ustawodawczej przyznającej właściwość Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. W polskim porządku prawnym takim sądem jest Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego.
Czytaj też w LEX: Krzyżanowska-Mierzewska Magdalena, Proceduralna reakcja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka na kryzys praworządności w Polsce >
Cena promocyjna: 72.27 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 99 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
