NSA: Właściciel hali MTK zapłaci za ekspertyzę dotyczącą przyczyn katastrofy

Inspektor Nadzoru Budowlanego badając przyczyny katastrofy nie musi polegać tylko na ekspertyzach zleconych przez Prokuraturę. Ma prawo sam zlecić ekspertyzy i kosztami obciążyć właściciela obiektu, wybierając droższą opinię.

Niemal osiem lat trwało ustalanie, kto zapłaci ekspertom za zbadanie przyczyn katastrofy budowlanej hali Międzynarodowych Tragów Katowickich z 2006 r. Sporządzenie opinii zlecił Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego. 
Spółka z o.o. Międzynarodowe Tragi Katowickie złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który zobowiązał tę spółkę do zapłacenia kosztów wykonanych dwóch ekspertyz.

Dwie opinie ekspertów 
Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego zlecił ją dwóm ośrodkom, na tę sama okoliczność: Politechnice Śląskiej i Politechnice Wrocławskiej. Były to umowy cywilne, ale przewidziane przez procedurę administracyjną (art. 78 ust. 2 prawa budowlanego). Inspektor twierdził, że zlecenie ekspertyz jest konieczne ze względu na skalę i rozmiar katastrofy, jej szybki przebieg, wielkość obiektu budowlanego i stopień skomplikowania jego konstrukcji.

Uchylenie decyzji GINB
WSA pierwszy raz wyrokiem z 15 marca 2011 r. uchylił decyzję Inspektora. NSA w wyroku z 26 lutego 2013 r. uznał, że nie ma wątpliwości, że inspektor nadzoru budowlanego miał podstawy do zlecenia ekspertyzy celem wyjaśnienia przyczyn katastrofy budowlanej. Jednak organ w każdym przypadku powinien wykazać, że poniesienie tych kosztów w określonej wysokości jest uzasadnione konkretnym stanem faktycznym. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie organ nadzoru budowlanego w tym samym dniu zlecił sporządzenie ekspertyz.

Obciążenie kosztami za dwie opinie jest błędem
W pierwszym wyroku z 2013 r. NSA dodał, że nie jest uzasadnione obciążenia strony, kosztami dwóch ekspertyz, nie wystarczyła chęć organu wzmocnienia swojej argumentacji. 
Usprawiedliwieniem zlecenia opracowania drugiej ekspertyzy mogłaby być - według sądu -  niekompletność lub niejasność pierwszej. Albo gdy byłaby nie odpowiadała na postawione pytania.

Trzecia ekspertyza na zlecenie Prokuratury
Skarżący kasacyjnie ma rację, że nie można mu czynić zarzutu z pominięcia przeprowadzenia dowodu z ekspertyzy sporządzonej na zlecenie Prokuratury, skoro takiej wiedzy Inspektor nie posiadał.
Sprawa wróciła do WSA w Warszawie, a ten 15 września 2017 r. skargę spółki MTK oddalił.

Sąd: Skarb państwa odpowiedzialny za katastrofę hali MTK

Wobec tego spółka ponownie wniosła kasację, w której zarzuciła wyroki niewyjaśnienie motywów, dlaczego MTK ma płacić za jedną ekspertyzę, wykonaną na zlecenie Inspektora przez Politechnikę Wrocławską. Zwłaszcza, że ta kosztowała więcej - 97 tys. zł, niż tańsza ekspertyza Politechniki Śląskiej za 80 tys. zł.
Skarżący uznał, że Inspektor naruszył art. 78 ust. 2 prawa budowlanego, który stanowi, że organ może zlecić na koszt inwestora, właściciela lub zarządcy obiektu budowlanego sporządzenie ekspertyzy, jeżeli jest to niezbędne do wydania decyzji lub do ustalenia przyczyn katastrofy.

Prokuratura ma swoich ekspertów
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 3 lipca br. utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji i skargę spółki oddalił, jako niezasadną. Musi ona zapłacić koszty ekspertyzy 97 tys. zł plus koszty procesu - 5 tys. 400 zł. 
Jak powiedział sędzia sprawozdawca Kazimierz Bandarzewski zlecenie ekspertyzy w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej hali MTK było konieczne. Zamówienie dwóch ekspertyz miało uzasadnienie, ale obciążenie kosztami za dwie opinie - już nie. 
WSA stwierdził więc słusznie, że wybrano opinię pełniejszą, ujmującą wszystkie aspekty i skutki katastrofy, a inspektor oparł dalsze ustalenia od tej dokładniejszej ekspertyzy. Fakt, że równocześnie Prokuratura zlecała ekspertom zbadanie sprawy - nie miał wpływu na rozstrzygnięcie, gdyż GINB nie miał dostępu do tych akt, ani o nich nie wiedział.
Regulacja zawarta w art. 78 ust. 2 prawa budowlanego normuje jeden z etapów postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez organ w sprawie przyczyn katastrofy budowlanej. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przepis art. 78 ust. 2 stanowi uzupełnienie uprawnień organu jakie wynikają z przepisów rozdziału VII o katastrofie budowlanej, stanowiąc, że organ może skorzystać z tego uprawnienia gdy jest to niezbędne do wydania decyzji lub do ustalenia przyczyn katastrofy.

Sygnatura akt II OSK 3352/17, wyrok z 3 lipca 2017 r.