W październiku 2011 r. Stowarzyszenie Autorów ZAIKS zwróciło się do ministra finansów o udostępnienie odpisów wszystkich pism dotyczących opodatkowania VAT-em działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi oraz pism dotyczących zwolnienia od opodatkowania usług świadczonych przez twórców i artystów. Chodziło o  korespondencję skierowaną do instytucji unijnych w latach 2009 – 2011 przez Ministerstwo Finansów.

Korespondencja jest tajna
Minister Finansów w listopadzie 2011 r. odmówił ZAIKS-owi udostępnienia żądanej informacji. Minister wyjaśnił, że ustawa o dostępie do informacji publicznej nie dotyczy udostępniania wszelkiego typu informacji publicznych. Jak stanowi bowiem art. 1 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Pewne kategorie informacji publicznych posiadają specjalny tryb ich udostępniania, a w stosunku do innych – pomimo zachowywania przez nich charakteru informacji publicznej - dostęp może być wyłączony na mocy przepisów szczególnych, w tym również przepisów prawa wspólnotowego. Żądane przez ZAIKS dokumenty dotyczyły postępowania prowadzonego przez Komisję Europejską przeciwko Polsce dotyczące uchybienia zobowiązaniom wdrożenia dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej w zakresie braku zapewnienia, aby świadczone usługi związane z zarządzaniem prawami autorskimi podlegały odpowiedniemu opodatkowaniu dla celów VAT. Postępowanie to zakończyło się w marcu 2010 r. i do tego dnia nie była kierowana ze strony Ministerstwa Finansów do Komisji żadna korespondencja - twierdzą urzędnicy resortu. Natomiast dostęp do pism  – zdaniem ministerstwa – był wyłączony na mocy przepisów rozporządzenia 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (dalej: rozporządzenie).
ZAIKS potrzebował tych informacji, aby wykorzystać korespondencję w przyszłych sprawach sądowych o odszkodowanie za zaniechanie legislacyjne państwa. Chodziło o nie wdrożenie dyrektywy unijnej dotyczącej VAT-u na usługi świadczone przez twórców. W latach 2005-2011 ZAIKS nie wiedział jakie stawki stosować i dopiero w 2011 r. dyrektywę wdrożono, lecz konsekwencje opóźnień ponoszą twórcy. Obecnie bowiem odlicza się im od wynagrodzenia odsetki od niezapłaconego VAT w terminie. Zdaniem stowarzyszenia ministerstwo zablokowało dostęp do korespondencji unijnej, aby utrudnić wypłacenie ZAIKS-owi odszkodowania
WSA uchyla decyzje, ale nie ujawnia danych.
Zdaniem WSA do podjęcia decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej dochodzi wówczas, gdy żądana informacja publiczna istnieje i nie może zostać udostępniona z uwagi na ochronę dóbr osobistych. Jeśli podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej nie posiada żądanej informacji, gdyż ta w ogóle nie została wytworzona winien jedynie pisemnie poinformować o tym zainteresowanego. Nie wydaje jednak decyzji o odmowie udzielenia informacji publicznej, do czego w istocie doszło. Skoro bowiem informacji publicznej nie ma, to nie ma także podstaw, by odmawiać jej udostępnienia w drodze decyzji administracyjnej. Dotyczy to okresu od 1 stycznia 2009 r. do 18 marca 2010 r., w którym nie została wytworzona jakakolwiek korespondencja, będąca przedmiotem zainteresowania stowarzyszenia.

Pierwsza kasacja do NSA
Skargę kasacyjną od tego wyroku złożył minister. NSA oddalił skargę kasacyjną 22 listopada 2012 r. Stwierdził, że dokumenty sporządzone przez ministra finansów na potrzeby postępowania prowadzonego przed Komisją Europejską przeciwko Polsce są dokumentami instytucji unijnej i nie podlegają ujawnieniu. Oznacza, że minister finansów nie jest ich dysponentem i nie może ujawnić ich treści, choć jest mu ona znana, gdyż jest ich autorem. Przepisy unijne przewidują wyjątek od zasady, w sytuacji, gdy ujawnienie informacji naruszyłoby ochronę interesu publicznego w odniesieniu do finansowej, pieniężnej polityki Wspólnoty lub państwa członkowskiego. NSA uznał ten argument za drugi powód dla którego minister finansów miał podstawę do odmowy ujawnienia żądanych dokumentów.

Minister znów odmawia
Po ponownym rozpatrzeniu sprawy minister finansów wydał w marcu 2013 r. decyzję odmowną. Odniósł się przy tym do nowych zarzutów podniesionych przez stronę. W odpowiedzi na poruszenie kwestii braku prowadzenia w chwili obecnej postępowania przez Komisję Europejską wobec Polski, minister przypomniał, że korespondencja kierowana do Komisji Europejskiej po zamknięciu postępowania zakończonego marca 2010 r. traktowana jest jako nowa sprawa stanowiąca tzw. fazę przedsporną,  podczas której państwo ma możliwość przedstawienia argumentów na swoją obronę oraz po zastosowaniu się do wskazówek Komisji Europejskiej, polubownego zakończenia sprawy. Minister wskazał, iż pkt 11 preambuły do rozporządzenia stanowi o konieczności ustanowienia wyjątków od dostępu do dokumentów instytucji w celu "ochrony swoich wewnętrznych konsultacji i rozważań tam, gdzie niezbędne jest chronienie ich możliwości wykonywania tych zadań".

Sprawa powróciła do WSA
Stowarzyszenie wniosło o uchylenie zaskarżonej decyzji. WSA oddalił tę skargę. Powołał się na związanie wyrokiem II instancji z  22 listopada 2013 r. NSA uznał, że minister nie prowadził korespondencji z UE od dnia 1 stycznia 2009r. do 18 marca 2010 r. Oznacza to, że wydanie decyzji obejmującej cały okres 2009 – 2011 r. nastąpiło odnośnie okresu od 31 stycznia 2009 do 18 marca 2010 r. bez podstawy prawnej, co obligowało Sąd I instancji do wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji ministra jako wadliwej. W pozostałym zakresie jednak Naczelny Sąd Administracyjny podzielił poglądy zawarte w uzasadnieniach decyzji ministra, odmawiających stronie skarżącej udostępnienia żądanych informacji.
Kasacje od tego wyroku złożył ZAIKS, powołując się na interes publiczny, jakim będą procesy cywilne o odszkodowanie. NSA w wyroku z 25 kwietnia br. oddalił skargę ZAIKS-U. Sędzia Wojciech Jakimowicz podkreślił, że treść i uzasadnienie poprzedniego wyroku NSA  z 2012 r. wskazuje, że minister nie dysponuje danymi, a ponadto sąd był związany przepisem rozporządzenia unijnego, który stworzył wyjątek od zasady jawności dla informacji dotyczących spraw finansowych. Argument ZAIKSU,iż stan faktyczny od wyroku z 2012 r. zmienił się, także nie zasługuje na uwzględnienie. Dlatego, że w sprawach o udostępnienie informacji publicznej rozpatruje się stan z chwili orzekania. Wnioskiem nie można objąć zdarzeń przyszłych, w tej sprawie korespondencji z lat 2010-2011 r.
- Żądanie przez ZAIKS nazwisk osób, które podejmowały decyzje o podatku VAT dla twórców i nie uwzględnienie tego aspektu sprawy przez sąd I instancji nie miały wpływu na treść wyroku - podkreślił sędzia Jakimowicz.
Sygnatura akt I OSK 2634/13, wyrok z 25 kwietnia 2014 r.