Koło Parafialne Stowarzyszenia Rodzin Katolickich Diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej Parafii Podwyższenia Krzyża zwróciło się do prezydenta Gorzowa Wielkopolskiego o zbudowanie na cmentarzu parafialnym kolumbarium, czyli - budowli z grobami w niszach ściennych. Prezydent wysłał do Koła Parafialnego pismo, w którym poinformował, że budowa taka jest niemożliwa z powodu sprzeczności z ustawą o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz ustawą o ochronie zabytków. Z tą opinią Koło się nie zgodziło i wystąpiło ze skargą do Samorządowego Kolegium Odwoławczego. SKO 2 grudnia 2009 roku orzekło, że decyzja jest nieważna, zaś wniosek Koła nie mógł być rozpoznany, gdyż  pismo prezydenta nie spełniało warunków decyzji administracyjnej.

Cmentarz za blisko cukierni
Ponownie rozpoczęto postępowanie administracyjne i znów oddalono wniosek Koła. W marcu 2011 roku po raz drugi prezydent miasta odmówił ustalenia lokalizacji kolumbarium. Powołał się na konsultacje z Państwową Inspekcją Sanitarną, która stwierdziła, że dodatkowe groby kolidowałyby z zabudową mieszkalną, gdyż znajduje się ona w odległości 50 metrów od granicy cmentarza. Natomiast budynek cukierni w odległości 43 metrów. Ponadto na negatywną decyzję wpłynęło zamknięcie cmentarza dla dalszych
pochówków już w 1962 r.
Koło polemizowało z tą decyzją, twierdząc, że mimo uznania cmentarza za zabytek nadal chowano tam zmarłych. I tylko część cmentarza jest chroniona. Odwołało się do znów do SKO i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zarówno Kolegium jak i sąd potwierdziły, że prawidłową podstawą decyzji jest art.4 ustawy o ochronie zabytków oraz art.56 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Według tego ostatniego przepisu budowa kolumbarium sprzeczna by była z przepisami odrębnymi.

Oddziały mogą występować w sądzie
Skarga trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który 14 czerwca br. uchylił wyrok WSA i odrzucił skargę. Zdaniem NSA zachodzi nieważność postępowania. Dlatego, że strona , czyli Koło Parafialne nie miało zdolności sądowej i procesowej. Koło Parafialne jest bowiem częścią struktury Stowarzyszenia Rodzin Katolickich, które działa na podstawie statutu. Z treści statutu wynika wprost, że Stowarzyszenie jest organizacją społeczną i w ramach jej struktury działają koła i oddziały dekanalne. Odziały dekanalne mogą mieć osobowość prawną, lecz takiej zdolności nie posiadają koła – zaznaczył sędzia sprawozdawca Andrzej Gliniecki.
Zgodnie z art.25 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi osoby prawne mają zdolność sądową, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne także jeśli mogą wydawać nakazy i zakazy. Jednak do takich jednostek koła się nie zaliczają.  To prawda, że zdolność sądową mają organizacje społeczne, ale gdy występują w interesie innych osób, nie własnym. A zatem Koło nie mogło wnieść skutecznie skargi do sądu administracyjnego, a wniesioną - WSA powinien odrzucić – stwierdził NSA.

Sygnatura akt II OSK 560/12, postanowienie NSA z 14 czerwca 2013 r.