Senat - trwa analiza uwag do projektu ustawy o KRS po wysłuchaniu publicznym

Prezentacja projektu nowelizacji ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa odbyła się w piątek 5 lutego br. Połączone senackie Komisje Ustawodawcza i Praw Człowieka Praworządności i Petycji rozpoznawały uwagi zgłoszone w trakcie wysłuchania publicznego. Dotyczyły one głównie wygaszania kadencji członków Rady oraz statusu sędziów rekomendowanych na stanowiska w wadliwym trybie. A także - odszkodowań dla pokrzywdzonych chaosem prawnym.

Senacki projekt nowelizacji ustawy i KRS proponuje likwidację Izby Dyscyplinarnej SN i Izby kontroli Nadzwyczajnej, a także - odejście od zasady wyboru sędziowskich członków KRS przez Sejm. Ma to być realizacja wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE i uchwały trzech Izb SN z 23 stycznia 2020 r. Resort sprawiedliwości jest przeciwny tej regulacji. Jako powód podają naruszenie ustawy zasadniczej.

Czytaj: Neo-KRS do reformy, likwidacja Izby Dyscyplinarnej - Senat przygotowuje projekt

Senator Kwiatkowski w czasie prac połączonych komisji 5 lutego br. zaznaczył, że głos obywateli ma wyjątkowe znaczenie. Wysłuchanie publiczne to szczególna forma tworzenia prawa. Wszyscy mogli w tej dyskusji głos zabrać.

100 uwag z wysłuchania publicznego

Senator Bogdan Klich przedstawił wyniki wysłuchania publicznego. - Pozostawiamy opis przyczyn, które budzą wątpliwości co do statusu sędziów powołanych przez nową KRS. Ważne, że 23 stanowisk z 25 jest obsadzonych przez władze wykonawczą lub ustawodawcą, mimo, że obowiązuje nadal Konstytucja mówiąca o 15 stanowiskach sędziowskich - mówił senator Klich.

Model wyłaniania reprezentacji sędziowskiej powinien być maksymalnie demokratyczny i przejrzysty, tak by obywatel mieli możliwość przedstawiania swoich kandydatur. Ustaw zwiększa liczbę podmiotów, które mogą zgłosić kandydatów: grupy 2 tys. obywateli, NRA, KRRP itd - wskazał senator.

Aktualnie delegowani sędziowie do urzędów państwowych nie powinni być brani pod uwagę, lecz senatorowie skreślili przepis dotyczący 5 lat od czasu pełnienia funkcji urzędniczych.

Likwidacja Izby Kontroli i Dyscyplinarnej

Co istotne, wskazywali senatorowie, Izba Dyscyplinarna SN nie może być uznawana za sąd w rozumienia prawa europejskiego. - Powinna być ona natychmiast rozwiązana - postulowali dyskutanci. Bo to jest sąd wyjątkowy ( wg. art. 175 Konstytucji, sąd powołany na czas wojny).

Podobnie, według autorów projektu, należy potraktować Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Projekt ustawy unieważnia wyroki Izby Dyscyplinarnej, ale nie unieważnia orzeczeń Izby kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych. Kompetencje tej Izby powinny być przekazane innym Izbom.

Mandat członków obecnej KRS wygasałby w momencie ogłoszenia wyników wyborów do nowej KRS. Chodzi o zachowanie ciągłości Rady. Co do wybranych sędziów przez KRS, to nie ponoszą oni winy za wadliwe ukształtowanie ich statusu - takie głosy padały w czasie wysłuchania publicznego.

Senatorowie zgłosili też autopoprawki wynikające ze zmiany ustawy o Sądzie Najwyższym i ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z 20 grudnia 2019 r.

Przywrócenie prawa do sądu

Prezes SSP "Iustitii" Krystian Markiewicz powiedział na forum Senatu, że regulacja prawna dotycząca KRS dotyczy kwestii fundamentalnej - prawidłowego powołania sądu. Zwrócił uwagę, że projekt jest próba usunięcia podstawowych wad ustawy - takich jak przywrócenie prawa do sądu, a także - wyeliminowanie chaosu prawnego, który spowodowany jest wadliwym powołaniem na stanowiska sędziowskie.

Uwagi Biura Legislacyjnego Senatu dotyczyły m.in kompensat z Funduszu Sprawiedliwości, który zawiera 117 mln 900 tys. na odszkodowania dla osób niesłusznie represjonowanych, za przewlekłość, dla niesłusznie zatrzymanych i pokrzywdzonych przestępstwami.

W opinii Rzecznika Praw Dziecka, pieniądze na kompensaty znajdują się w puli sądów powszechnych. Dlatego padła propozycja, by te pieniądze dla osób poszkodowanych wyborem nowej KRS były wypłacane bezpośrednio z Funduszu Sprawiedliwości.