Brak możliwości składania protestów
Nowela zakłada całkowitą likwidację postępowania protestacyjnego i przewiduje jedynie odwołanie, które będzie przysługiwać wyłącznie w przypadku:
- czynności zamawiającego niezgodnej z przepisami ustawy podjętej w postępowaniu o udzielenie zamówienia;
- zaniechania czynności, do której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy.
Ponadto, w noweli ustawodawca ogranicza możliwość złożenia odwołania, gdy wartość zamówienia jest poniżej kwot określonych w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2009 r. w sprawie kwot wartości zamówień oraz konkursów, od których jest uzależniony obowiązek przekazywania ogłoszeń Urzędowi Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich. Przykładowo, dla dostaw lub usług kwoty te zasadniczo wynoszą 125.000 euro, a dla robót budowlanych - 4.845.000 euro. W takich przypadkach odwołanie będzie przysługiwać wyłącznie wobec następujących czynności:
- wyboru trybu negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki lub zapytania o cenę;
- opisu sposobu dokonywania oceny spełniania warunków udziału w postępowaniu;
- wykluczenia odwołującego z postępowania o udzielenie zamówienia;
- odrzucenia oferty odwołującego.
Tryb wnoszenia odwołań
Odwołanie będzie wnosić się bezpośrednio do Krajowej Izby Odwoławczej, przy czym będzie także możliwość złożenia go wersji elektronicznej opatrzonej bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu.
Obowiązkiem odwołującego się będzie przesłanie kopii odwołania zamawiającemu - bez załączników, pisemnie, faksem lub droga elektroniczną - przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Odwołanie wnosić się będzie zasadniczo w terminie 10 dni od dnia przesłania informacji o czynności zamawiającego, stanowiącej podstawę jego wniesienia - jeżeli zostały przesłane pisemnie, faksem, drogą elektroniczną, albo w terminie 15 dni - jeżeli zostały przesłane w inny sposób (np. pocztą). Jednakże w przypadku, gdy wartość zamówienia będzie mniejsza niż ww. unijny próg, będzie to termin odpowiednio 5 dniowy i 10 dniowy. Nowela zakłada także dodatkowe modyfikacje terminu do wniesienia odwołań w zależności od tego, czego będą one dotyczyć.
Podmioty uprawnione do wniesienia odwołania
Istotną zmianą jest to, że zarówno wnoszący odwołanie, jak i przystępujący do postępowania staną się uczestnikami postępowania odwoławczego, jeżeli będą mieli w tym interes. Dotychczas ustawa wymagała od nich wykazania interesu prawnego. Tak więc po wejściu w życie nowelizacji ustawy dostęp do środków odwoławczych zostanie poszerzony przez zapewnienie go każdemu podmiotowi, który ma interes w uzyskaniu zamówienia i który poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku domniemanego naruszenia.
Skład rozpoznający odwołanie
Na usprawnienie postępowania odwoławczego wpłynie także istotnie ograniczenie składu orzekającego. Obecnie Izba rozpoznaje sprawy w składzie 3 osobowym. Nowela przewiduje zasadniczo skład 1 osobowy. Jednak ze względu na szczególną zawiłość lub precedensowy charakter sprawy Prezes Izby Zamówień Publicznych posiadać będzie możliwość zarządzenia rozpoznania sprawy w składzie 3 osobowym.
Skarga do sądu w razie niepowodzenia odwołania
Dalszą ścieżką odwoławczą dla przedsiębiorcy, w razie niepowodzenia w postępowaniu przed Krajowa Izbą Odwoławczą, będzie tak jak dotychczas - skarga do sądu. Nowela określa precyzyjnie wymagania formalne skargi i nie dopuszcza możliwości rozszerzenia żądań w toczącym postępowaniu ani występowania z nowymi żądaniami. Według obecnie obowiązującej ustawy sąd nie może orzekać co do zarzutów, które nie były przedmiotem protestu. Zgodnie z nowelą - z uwagi na brak instytucji protestu - zmieniono ten zapis na obowiązek wcześniejszego umieszczenia wszystkich zarzutów w odwołaniu.
Nowela proponuje także istotną zmianę w określaniu kognicji sądu. Tak jak obecnie, od wyroku sądu lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przedsiębiorca nie będzie mógł wnieść skargi kasacyjnej. Będzie ją mógł złożyć jednak Prezes Urzędu - w terminie 6 miesięcy, na takich zasadach jak Prokurator Generalny.
Postępowanie w przypadku braku możliwości odwołania
W przypadku, w którym przedsiębiorcy nie będzie przysługiwać odwołanie, ustawodawca przewiduje możliwość wyrażenia niezadowolenia przez poinformowanie zamawiającego - w terminie przewidzianym do wniesienia odwołania - o niezgodnej z przepisami ustawy czynności podjętej przez zamawiającego lub zaniechaniu czynności, do której jest on zobowiązany na podstawie ustawy. Jednakże należy taką możliwość traktować jedynie jako formę "wyrażenia swojego niezadowolenia", bowiem nawet jeśli zamawiający nie podzieli argumentów przedsiębiorcy, ten nadal nie będzie on miał możliwości zaskarżenia decyzji zamawiającego w tym zakresie, ani w odwołaniu ani tym bardziej w skardze do sądu.
Głównym założeniem nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych jest bez wątpienia uproszczenie i tym samym skrócenie procedur odwoławczych. Na szczególną uwagę zasługuje także poszerzenie grona podmiotów uprawnionych do składania odwołań odnośnie procedur zamówień publicznych. Z całą pewnością powyższe zmiany dają przedsiębiorcom - uczestniczącym w przetargu na realizację inwestycji publicznych - narzędzia do efektywnego egzekwowania swoich praw, przy jednoczesnym usprawnieniu realizacji projektów. Czy obie strony skutecznie wykorzystają te uprawnienia, przekonamy się z czasem.
Kancelaria Prawna Chajec, Don-Siemion & Żyto (CDZ)
