Nowa ustawa połączy europejskie i krajowe rozwiązania dot. praw autorskich

Skierowany do pierwszego czytania na posiedzeniu Sejmu rządowy projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi harmonizuje prawo polskie z prawem wspólnotowym, nie unikając jednak swoistych rozwiązań choćby w kwestii skuteczności umów z użytkownikami po wypowiedzeniu umowy o zarządzenie przez uprawnionego.

Oparty o zapisy dyrektywy 2014/26/UE Parlamentu Europejskiego z 26 lutego 2014 r. projekt ustawy dotyczy organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi, czyli prawami do utworów, artystycznych wykonań, fonogramów i wideogramów. Zgodnie z jego postanowieniami organizacja zbiorowego zarządzania będzie wykonywała prawa autorskie lub pokrewne w interesie uprawnionych, przez udzielanie licencji, pobór i wypłatę przychodów z tych praw oraz monitorowanie korzystania z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych. Status organizacji zbiorowego zarządzania będzie mogło uzyskać stowarzyszenie zrzeszające m.in. twórców, artystów wykonawców, producentów czy wydawców po udzieleniu zezwolenia przez ministra kultury, jeżeli wykaże, że zachodzi potrzeba takiego zbiorowego zarządzania odrębnie dla każdego pola eksploatacji objętego wnioskiem. Nadzór nad organizacjami będzie sprawował minister kultury.

Umowa z uprawnionymi

Upoważnienie do zarządzania prawami przez organizację będzie mogło wynikać albo z umowy zawartej bezpośrednio z uprawnionym albo z umowy o reprezentację zawartej z inną organizacją zbiorowego zarządzania. Z mocy projektowanych przepisów organizacja będzie mogła również reprezentować uprawnionych, którzy nie powierzyli wykonywania swoich praw żadnej organizacji. Niezależnie od podstawy prawnej zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi, każdy uprawniony będzie traktowany przez organizację jednakowo.

  Prawo autorskie >>

Umowa zawierana z uprawnionym o zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi będzie musiała określać utwory lub przedmioty praw pokrewnych, pola eksploatacji i terytoria, których takie zarządzanie będzie dotyczyć. Uprawniony zadecyduje czy chce powierzyć organizacji zarządzanie wszystkimi swoimi utworami (przedmiotami praw pokrewnych), jak też czy zgoda będzie dotyczyć repertuaru już istniejącego czy również tego, który powstanie w przyszłości.

Zawarcie umowy wykluczy możliwość samodzielnego udzielania przez uprawnionego licencji na korzystanie z repertuaru objętego umową, z wyjątkiem eksploatacji niekomercyjnej. Umowa albo jej część będzie mogła być wypowiedziana w każdym czasie. Mimo upływu okresu wypowiedzenia, przez okres 2 lat pozostaną ważne umowy o korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych zawarte przez organizację w czasie obowiązywania umowy o zarządzanie.

Projekt ustawy podejmuje także inne kwestie dotyczące zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi m.in. udzielania licencji i poboru wynagrodzeń od użytkowników, podziału i wypłaty zainkasowanych środków pomiędzy uprawnionych oraz upoważniania innego podmiotu, do zarządzenia powierzonymi prawami w imieniu organizacji.

Wpływ zmian na działające organizacje

Zgodnie z propozycjami, dotychczas udzielone zezwolenia na zbiorowe zarządzanie zachowają ważność. Jednocześnie minister kultury i dziedzictwa narodowego będzie mógł wszcząć z urzędu w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy postępowanie w przedmiocie cofnięcia lub zmiany dotychczasowego zezwolenia udzielonego organizacji. W tym też okresie organizacje dostosują stosowane przez siebie warunki zawierania i wypowiadania umów, na mocy których wykonują zbiorowe zarządzanie, do wymagań wprowadzanych ustawą oraz poinformują o tym uprawnionego. Z chwilą wejścia w życie ustawy wygaśnie także kadencja, zatwierdzającej tabelę wynagrodzeń za korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, Komisji Prawa Autorskiego, której arbitrzy zostali powołani na dotychczasowych zasadach.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.