Urszula S. została oskarżona o to, że nabyła w nieustalonym miejscu, w kwietnia 2013 r., wysłany w przesyłkach kurierskich nadany przez nieustaloną osobę towar w postaci 6 kg tytoniu nie oznakowanego znakami akcyzy. Zdaniem prokuratora obwiniona powinna i mogła przypuszczać, że stanowią przedmiot czynu zabronionego, gdyż  na towarze ciążą należności podatku akcyzowego w wysokości 3 tys. 849,00 zł.

Uniewinnienie w I instancji

Sąd Rejonowy w marcu 2014 r. uniewinnił oskarżoną, uznając, że w sprawie mamy do czynienia z niekaralnym usiłowaniem. W ocenie Sądu bowiem dla nabycia rzeczy przez pasera konieczne jest uzyskanie przez niego całkowitego (fizycznego) władztwa nad rzeczą, gdy tymczasem w sprawie tytoń będący przedmiotem wykroczenia został znaleziony i zatrzymany w firmie kurierskiej. A zatem nie dotarł do zamawiającej go oskarżonej, która nadto za niego nie zapłaciła kurierowi.

Apelacja Urzędu Celnego

Od tego  wyroku apelację wniósł Urząd Celny. Zarzucił on błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia.  Zdaniem Urzędu błędne ustalono, że  kupujący nie wszedł w posiadanie zamówionego tytoniu ponieważ jego czyn „zatrzymał się na etapie usiłowania”. W uzasadnieniu apelacji skarżący odwołał się do przepisów kodeksu cywilnego dotyczących umowy sprzedaży, przeniesienia posiadania, zwracając uwagę na art. 544 kc regulujący sprzedaż za pośrednictwem przewoźnika.
Sąd Okręgowy powziął wątpliwość i przedstawił ją Sądowi Najwyższemu, czy dla realizacji odmiany paserstwa akcyzowego w postaci nabycia konieczne jest objęcie we władztwo wyrobu akcyzowego przez nabywcę?

Znaczenie przepisu - dosłowne

Według powołanego przepisu każdy kto nabywa, przechowuje, przewozi, przesyła lub przenosi wyroby akcyzowe stanowiące przedmiot czynu zabronionego lub pomaga w ich zbyciu albo te wyroby akcyzowe przyjmuje lub pomaga w ich ukryciu, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do trzech lat.
Zdaniem Sądu Najwyższego pojęcie "nabywa" użyte w art. 65§1 k.k.s. powinno być rozumiane zgodnie z jego znaczeniem w języku ogólnym. Będzie ono  obejmować swoim zakresem każde uzyskanie przez sprawcę faktycznego władztwa nad wyrobami akcyzowymi wymienionymi w tym przepisie.
Przy wykładni znamion przestępstwa paserstwa należy jednak pamiętać o braku dobrej wiary po stronie nabywcy. W konsekwencji sprawca, nabywając rzecz pochodzącą z przestępstwa, wstępuje w rolę osoby, która w rozumieniu prawa cywilnego faktycznie nią włada bez prawa do dalszego rozporządzania, ze wszystkimi płynącymi z tego faktu konsekwencjami prawnymi, w tym z niemożliwością uznania sprawcy przestępstwa paserstwa za nabywcę rzeczy. Należy wiec przyjąć, że nabycie rzeczy, to uzyskanie władztwa nad przedmiotem czynności wykonawczej, które umożliwia sprawcy faktyczne dysponowanie przedmiotem.
SN uznał, że „nabycie” w rozumieniu kodeksów nie realizuje się w drodze zawarcia samego porozumienia miedzy nabywcą a zbywcą. Uzgodnienie to może być uznane jedynie za usiłowanie - dodał SN.

Sygnatura akt Sygn. akt I KZP 23/14, postanowienia z 30 października 2014 r.