SN: nie udowodniono, że PKP wykonuje zadania publiczne

Spółki PKP S.A. i PKP Cargo S.A, które posiadają majątek publiczny i nim dysponują nie zawsze są obowiązane do udzielenia informacji publicznej. Konieczne jest udowodnienie, że wykonują także zadania publiczne - stwierdził Sąd Najwyższy.

Związek Niezależnych Pracowników Kolejowych w Warszawie wystąpił do spółek PKP Cargo S.A. i PKP S.A. o udostępnienie informacji publicznej. W wypadku PKP Cargo chodziło m.in o przekazanie listy elementów infrastruktury kolejowej, które  znajdują się w użytkowaniu spółki  i zostały wydzierżawione od spółki-matki.

Żądanie listy stacji i umów

We wniosku skierowanym do spółki PKP S.A.  Związek chciał uzyskać listy elementów infrastruktury kolejowej objętej dzierżawą lub innymi umowami z takimi podmiotami jak PKP Cargo oraz Polskie Linie Kolejowe.
Cel tego żądania Związku był podyktowany interesem publicznym; kolej zajmuje się przewożeniem ludzi do pracy i na wczasy, przewozi wojsko i ma znaczenie strategiczne. Nie wiadomo, które stacje przeładunkowe należą do PKP Cargo, a które są tylko dzierżawione.
Spółki kolejowe replikowały, iż Związek Pracowników Kolejowych prowadzi działalność konkurencyjną wobec obu spółek PKP i zajmuje się działalnością gospodarczą w sektorze przewozów. W obu wypadkach spółki kolejowe odmówiły udostępnienia takich list, twierdząc, że żądane informacje nie stanowią informacji publicznej i są objęte tajemnicą przedsiębiorstwa.

Uwzględnienie wniosku Związku

Sądy I i II instancji uznały, że mamy do czynienia z informacją publiczną. Należy zatem udostępnić  żądane listy stacji przeładunkowych, budynków i linii kolejowych oraz umowy dzierżawy i inne o przekazaniu majątku PKP. Sądy argumentowały, iż informacją publiczną są dane o majątku publicznym, którym dysponują podmioty  wykonujące zadania publiczne. Pozwane spółki PKP dysponują mieniem, które należało do skarbu państwa i zostało sprywatyzowane. Przed wydaniem ustawy o prywatyzacji, restrukturyzacji  i komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego  PKP ( Dz.U. nr 84, poz. 948) cały majątek należał do państwa i był dorobkiem wszystkich obywateli, współtworzących ten majątek. Skoro więc to jest majątek publiczny, to przed obywatelami nie można ukrywać jego składników.
W apelacji spółka PKP Cargo S.A.  twierdziła, że nie zarządza przewozami osób, gdyż zajmuje się wyłącznie przewozem towarowym. Ponadto jest spółka prawa handlowego i w tym wypadku zakres udostępniania informacji jest węższy.

Skargi kasacyjne spółek

Skargi kasacyjne od wyroków Sądu Okręgowego w Warszawie złożyły spółki pozwane. Radca prawny reprezentujący PKP S.A. powołał się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 czerwca 2015 r. (sygn. I OSK 1486/14), w którym sąd stwierdził, że spółka PKP S. A pełni rolę dominującą w grupie PKP, a jej jedynym akcjonariuszem jest skarb państwa. Jednak nie realizuje ona zadania publicznego w postaci przewozu osób i towarów, a jedynie nadzoruje działania spółek-córek ( takich jak PKP Cargo czy PKO Instercity S.A). Co więcej majątek, którym dysponuje nie jest własnością akcjonariusza - skarbu państwa, lecz własnością spółki .
Co do PKP Cargo, to pozwana spółka twierdziła także , że nie dysponuje majątkiem publicznym w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej

Uchylenie dwóch wyroków

Sąd Najwyższy w Izbie Pracy uchylił dwa wyroki Sądu Okręgowego i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Sędzia Zbigniew Korzeniowski podkreślił, że spółki skarbu państwa i spółki prawa handlowego są objęte obowiązkiem udzielania informacji publicznych.  Zwłaszcza, że liczne kontrole NIK i Urzędu Komunikacji wskazywały na niegospodarność w spółce-matce i spółkach córkach PKP. Jednak nie każda spółka może udzielać informacji na swój temat, gdyż na przeszkodzie temu stoi tajemnica przedsiębiorstwa. W rezultacie - podmiot, który posiada majątek publiczny i nim dysponuje nie zawsze jest obowiązany do udzielenia informacji publicznej - stwierdził SN.
Sędzia Krzysztof Staryk w sprawie PKP Cargo przypomniał, że Sąd Okręgowy akcentował publiczny charakter przedsiębiorstwa PKP ( od 1926 r. w gestii państwa), lecz nie uwzględnił , że w 2014 r. stała się spółką giełdową. Jej właścicielem jest skarb państwa tylko w 33 procentach, reszta udziałów należy do spółek prywatnych, takich jak Nationale Nederlanden i innych.  To prawda, że spółka odgrywa nadal dużą rolę; jest drugim pod względem wielkości przewoźnikiem w Europie. SN stanął na stanowisku, że spółki  o charakterze prywatnym byłyby zobowiązane do udzielenia informacji , ale pod warunkiem, że spółka dysponowałaby mieniem publicznym i  wykonywałaby zadania z zakresu zadań publicznych. I należałoby wziąć pod uwagę tajemnicę przedsiębiorstwa.

Sygnatura akt II PO 1/15 i II PO 2/15, wyroki z 8 grudnia 2015 r.
 

Dowiedz się więcej z książki
	Ustawa o transporcie kolejowym. Komentarz rzetelna i aktualna wiedza darmowa wysyłka od 50 zł