Kryzys finansowy, którego jesteśmy świadkami od jesieni 2007 r., zaatakował świat gospodarczy, powodując nie tylko największą od lat 30. XX w. recesję ekonomiczną, znaczący wzrost bezrobocia czy powszechną niepewność. Kryzys obnażył w zupełnie nieoczekiwany sposób poważne słabości systemu regulacji Unii Gospodarczej i Walutowej.
Zdaniem autora, zarówno z racji niejednolitości zastosowanych rozwiązań pomocowych, swoistej wielofi larowości, wypracowanych w gorączce szczytów Eurogrupy, Rady Europejskiej i Rady Unii Europejskiej konstrukcji, jak i faktu pierwszego zastosowania tych niekonwencjonalnych instytucji w odniesieniu do Grecji, należy zaproponować termin „mechanizm grecki” jako generyczne określenie mechanizmu wsparcia finansowego dla przeżywających trudności fiskalne państw strefy euro.
Autor podkreśla, że unikalny charakter UGW, która stanowiąc unię monetarną, pozostaje od strony politycznej jedynie konfederacją odrębnych w zakresie fi skalnym oraz polityk redystrybucyjnych państw, rzutuje na przyjęte w niej regulacje mające ograniczać akumulację długu publicznego oraz niezależność EBC. Rozpatrując formę prawną „mechanizmu greckiego”, należy wskazać zarówno na złożoną, wielofi larową konstrukcję łączącą węzłem prawnym Republikę Grecką, państwa strefy euro, instytucje UE w postaci Komisji i EBC, jak i na szczególny, w kontekście strefy euro, podmiot, jakim jest MFW.
Ciekawym jurydycznie elementem obu umów, których stronami są państwa członkowskie, które przyjęły euro za swoją walutę, jest postanowienie art. 14 Umowy pomiędzy wierzycielami wskazujące jako prawo właściwe dla praw i obowiązków nim regulowanych zarówno prawo angielskie, system prawny spoza obszaru wspólnej waluty, jak i system prawny inny aniżeli prawo np. państwa benefi cjenta pożyczek pomocowych.
Autor zauważa, że jest to instrument stricte traktatowy, przyjęty w formie rozporządzenia Rady Unii Europejskiej. Następnym istotnym jurydycznie elementem EFSM jest przyjęcie konstrukcji, w ramach której zabezpieczeniem refi nansowania
tego wehikułu finansowego jest bezpośrednio budżet Unii Europejskiej. Podkreśla jednak, że problem jurydycznego wbudowania stałego mechanizmu pomocy finansowej w regulacje UGW stawia przed nami wiele pytań prawnych, instytucjonalnych i politycznych, na które odpowiedź dadzą dopiero najbliższe lata funkcjonowania nowych konstrukcji pomocy w zakresie stabilności finansowej w strefi e euro, jak i swoistego doświadczenia równoległego do TFUE obowiązywania szczególnych traktatów, uzupełniających i rozwijających acquis monétaire UGW.
W konkluzjach artykułu autor stwierdza, że wypracowane w toku kryzysu długu publicznego w strefie euro rozwiąznia prawnoinstytucjonalne wypada uznać za innowacyjne, elastyczne instrumenty wsparcia stabilności finansowej państw, których walutą jest euro. - Można bowiem stwierdzić, że po pierwotnym okresie wypracowywania rozwiązań ad-hoc, o tymczasowym charakterze (łączone pożyczki dla Grecji), dokonano następnie formalizacji schematu pomocy za pomocą opartego zarówno na postanowieniach rozporządzenia nr 407/2010/UE EFSM, jak i skonstruowanego na podstawie prawa prywatnego EFSF. Za pomocą tak zróżnicowanych narzędzi państwa strefy euro, pomimo braku odpowiednich podstaw TFUE, wypracowały na drodze uzgodnień międzyrządowych instytucje dopełniające traktatową regulację UGW - pisze Dawid Sobczyński doktorant w Instytucie Nauk Prawnych PAN oraz pracownik NBP.
Cały artykuł ukazał się w miesięczniku Europejski Przegląd Sądowy 2/2012