Problem, na który zwraca uwagę autorka artykułu, jest dopuszczalne w obecnym stanie prawnym składanie dwóch nowych rodzajów wniosku na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 26.01.2009 r. w sprawie trybu postępowania w przypadku wystąpienia przedsiębiorców do Prezesa UOKiK o odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie. Złożenie takich wniosków daje możliwość zapewnienia sobie pierwszeństwa albo określonego „miejsca w kolejce do obniżenia kary” z „odroczonym” terminem skompletowania informacji i dowodów – wbrew ustawie. W praktyce oznacza to dopuszczenie możliwości postawienia w gorszej sytuacji wnioskodawców, którzy swoje kompletne wnioski złożyli po złożeniu przez innego przedsiębiorcę wniosku zawierającego jedynie wstępne przedstawienie informacji lub dowodu albo wniosku uproszczonego. Zdaniem autorki, kolejność złożenia wniosku jest kwestią o pierwszorzędnym znaczeniu

z punktu widzenia szans kolejnych przedsiębiorców na uzyskanie darowania albo złagodzenia kary. Wprowadzenie tych „nowości” w drodze rozporządzenia oznacza dopuszczenie ustalania kolejności złożenia wniosku w sposób odmienny w stosunku do ustawowo określonego.

- Wypada zatem wyrazić oczekiwanie, że przy najbliższej już nowelizacji ustawy instytucje, takie jak możliwość składania wniosków wstępnych i uproszczonych, dla których wzory czerpano z Modelowego Programu Leniency – znajdą uregulowanie w ustawie – pisze prof. Małgorzata Król-Bogomilska.

Jej zdaniem postulat nowelizacji dotyczy także zaliczenia warunku „współpracy” do katalogu przesłanek obniżenia wysokości kary na podstawie art. 109 ust. 2 u.o.k.i.k. (powołania się na Wytyczne Prezesa UOKiK w sprawie programu łagodzenia kar nie można uznać za podstawę przyjęcia takiej zasady).

Autorka podkreśla, że żywo dyskutowany jest opisany wyżej system „markerowania”. W piśmiennictwie są zgłaszane wątpliwości związane z pozostawieniem kwestii przyjęcia zgłoszenia wstępnego dyskrecjonalnej władzy organu. Przyjmowanie takiego rozwiązania – co uczyniono w Obwieszczeniu Komisji z 2006 r. i w niektórych systemach krajowych – oceniane jest jako utrzymywanie stanu nadmiernej niepewności po stronie przedsiębiorstw dostarczających informacji organowi. W literaturze zwraca się też uwagę na zasadniczo niepewne warunki uzyskania darowania kary.
Osobnym zagadnieniem – na który zwraca uwagę autorka - jest poszukiwanie systemu alternatywnych (komplementarnych) rozwiązań. Niezależnie od programu łagodzenia kar w 2008 r. do prawa unijnego wprowadzono uregulowania dotyczące postępowań ugodowych w sprawach kartelowych. Uczyniono to w drodze rozporządzenia Komisji (WE) nr 622/2008 z 30.06.2008 r. zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 773/2004 w odniesieniu do prowadzenia postępowań ugodowych w sprawach kartelowych. Celem wprowadzenia tych uregulowań było uproszczenie i przyśpieszenie postępowań w sprawach kartelowych, a także zmniejszenie liczby skarg wnoszonych do Trybunału Sprawiedliwości. Interesującą zapowiedzią może się okazać sygnalizowany – wzorowany na prawie karnym skarbowym – pomysł wprowadzenia do polskiego systemu prawa antymonopolowego instytucji dobrowolnego poddania się karze. Cenne byłoby z pewnością – po opublikowaniu założeń tych nowych koncepcji – poddanie ich pod jak najszerszą dyskusję.

Autorka, dr hab. Małgorzata Król-Bogomilska, jest profesorem w Instytucie Prawa Karnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz kierownikiem Zakładu Prawa Konkurencji w Instytucie Nauk Prawnych PAN.

Artykuł ukazał się w miesięczniku"Europejski Przegląd Sądowy" kwiecień 2012>>>