Ławnik to nie "paprotka" - MS chce popularyzować ławników i wzmocnić ich pozycje

Ministerstwo Sprawiedliwości chce podkreślać znaczenie ławników w sądzie i zwiększyć ich rolę w rozpoznawaniu spraw. Pierwszym etapem ma być akcja informacyjno-promocyjna z paprotkami - roślinami w roli głównej. Wynoszone z sądu paprotki mają odczarować stygmatyzujące przezwisko dla ławnika. Prawnicy wskazują jednak, że używanie w tym celu prześmiewczego określenia, jest niefortunne. A sami ławnicy, że chcą być promowani, ale niekoniecznie w ten sposób.

"Jeżeli zastanawiacie się dlaczego w Polsce procesy sądowe trwają długo, spójrzcie na akcje Ministerstwa Sprawiedliwości", "W celu odczarowania określenia "papuga" proponuję, aby w każdej kancelarii adwokackiej w zespole obowiązkowo była papuga" - to tylko niektóre z komentarzy, które pojawiły się na portalach społecznościowych w związku z opublikowaniem pisma skierowanego do prezesów sądów okręgowych, a podpisanego przez wiceministra sprawiedliwości Dariusza Mazura. Przez moment pojawiła się nawet sugestia, że wszystko jest fake newsem, obrazującym możliwości sztucznej inteligencji.

Udało się nam jednak potwierdzić w MS, że akcja jest jak najbardziej zaplanowana.

Czytaj: Wojna z ławnikami w Sądzie Najwyższym>>

Weź z sądu paprotkę, szanuj ławnika

W piśmie do prezesów resort zachęca do włączenia się w akcję informacyjno-promocyjną. Informuje przy tym, że 24 czerwca w SO Warszawa-Praga odbędzie się jej inauguracja z udziałem ministra sprawiedliwości Adama Bodnara.

- Ideą akcji jest zmiana zwyczajowego nazywania ławników "paprotkami". Funkcja ławnika jest bowiem niezwykle ważna z perspektywy sprawnego działania wymiaru sprawiedliwości. Dlatego chcielibyśmy przypomnieć kompetencję i odpowiedzialność, jakie są związane z jej pełnieniem - wskazano w piśmie.

Co z paprotkami? Do sądów mają być dostarczone rośliny-paprotki, które z sądów chętni będą mogli zabrać do domów - po 20 sztuk paprotek i 20 sztuk zadrukowanych tabliczek. Cel to "wyniesienie paprotek z sądów".

Czytaj też w LEX: Problemy praktyczne wynikające z nowych przepisów o składach sądu w postępowaniu cywilnym >

Będzie pakiet zmian dotyczących ławników

Ministerstwo Sprawiedliwości, pytane o akcje, poinformowała Prawo.pl, że planuje duży pakiet zmian i działania edukacyjne dotyczące ławników. Jak wyjaśniło chodzi o to, że większość Polaków nie wie zbyt wiele o zadaniach i pracy ławników.

Jak wyjaśniono chodzi o szereg działań, które mają zmienić status ławników i przywrócić ich konstytucyjną rolę w procesie sądowym. - W planach Ministerstwa są przedsięwzięcia mające na celu promocję instytucji ławnika, zwiększenie współpracy z samorządami lokalnymi, wzmocnienia instytucji ławnika, zwiększenie udziału ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami oraz szeroko pojęta profesjonalizacja funkcji ławnika - zaznaczono.

Czytaj też w LEX: Wiąsek-Wiaderek Małgorzata, Wiliński Paweł, Konstytucyjne i konwencyjne gwarancje bezstronności sędziego >

W specjalnym komunikacie resort poinformował, że początkiem tych zmian jest kampania edukacyjna, która ma odwrócić stereotypowe traktowanie ławników jako swoistej „dekoracji” sali sądowej.

- Przez blisko 20 lat pracy na sali sądowej widziałem, jak bardzo deprecjonowany jest status ławników, których powinniśmy raczej określać mianem sędziów społecznych. Chcę podkreślić ważną rolę ławników w wymiarze sprawiedliwości i przywrócić należny im szacunek - wskazuje Jarosław Gwizdak, adwokat, w latach 2003-2019 sędzia (a wcześniej asesor sądowy), pełniący także funkcję prezesa Sądu Rejonowego Katowice-Zachód. Jarosław Gwizdak jest ekspertem współpracującym z Ministerstwem Sprawiedliwości nad zmianą statusu ławników w Polsce.

Czytaj też w LEX: Instytucja ławnika w Sądzie Najwyższym >

 

Ławnicy z paprotek... umiarkowanie zadowoleni

Zapytaliśmy o akcję samych ławników. - Mam pewne wątpliwości co do zaproponowanego sposobu promocji, natomiast samo promowanie ławników jest jak najbardziej dobrym kierunkiem. Moim zdaniem podnoszenie wiedzy społeczeństwa na temat ławników, propagowanie naszej pracy - jest bardzo ważne. Choć może niekoniecznie przy pomocy roślin-paprotek. Podkreślanie roli ławnika, wskazywania społeczeństwu dlaczego jest w sądzie potrzebny, jest jak najbardziej zasadne - mówi Arkadiusz Sopata, ławnik SN.

Jak dodaje, być może przyszedł czas na to, by ławnicy byli w składach nie tylko nowoutworzonych izb SN, ale też np. w Izbie Pracy. - Skoro są w sądach rejonowych i okręgowych, to dlaczego ich głos nie ma być słyszalny w Sądzie Najwyższym. Obecnie - przypominam - są w SN przydzieleni jedynie do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Izby Odpowiedzialności Zawodowej. W mojej ocenie ten czynnik społeczny, którym jesteśmy, byłby istotny także w pozostałych izbach - zaznacza.

W sądach kryzys, nie ma czasu na paprotkowy happening

Prof. Andrzej Olaś z Zakładu Postępowania Cywilnego WPiA Uniwersytetu Jagiellońskiego podkreśla, że "roślinki to ważna rzecz (a właściwie istoty żyjące), bo produkując tlen, dają życie". - Nadto według konwencjonalnej mądrości zieleń, zwłaszcza naturalna, wpływa tonizująco i relaksująco, podnosząc dobrostan populacji ludzkiej w miejscu pracy, nauki, jak i wypoczynku. Mówiąc jednak zupełnie poważnie, zważywszy na pogłębiającą się zapaść wymiaru sprawiedliwości, happeningi z paprotkami nie tylko nie powinny znajdować się na liście działań priorytetowych Ministerstwa Sprawiedliwości, ale w tej formule w ogóle nie powinny mieć miejsca - ocenia.

Zaznacza, że wykorzystanie motywu paprotki, choć w pełni otwarcie i świadomie nawiązuje do znanego w środowisku prawniczym pejoratywnego, a właściwie prześmiewczego określenia używanego niekiedy wobec ławników w celu "odczarowania" oraz "ocieplenia wizerunku" ławników jest wysoce niefortunne, a przez to szkodliwe.

- Można się bowiem obawiać, że postulat wyniesienia owych paprotek z sądu zostanie odebrany na przekór intencji autorów, jako próba umocnienia negatywnego stereotypu, a nawet kiepsko zakamuflowana zapowiedź likwidacji (wyprowadzenia ławników z sądów), sprowadzonego już i tak nieomal do marginesu (przynajmniej w postępowaniu cywilnym) bezpośredniego udziału obywateli (innych niż sędziowie zawodowi) w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości - zaznacza.

Przypomina też, że poważne potraktowanie normy art. 182 Konstytucji RP wskazującego, że udział obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości określa ustawa, w konfrontacji z potrzebą urzeczywistnienia prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd zagwarantowanego w w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP oraz wiążących Polskę konwencjach międzynarodowych i aktach prawa europejskiego, wymaga czegoś znacznie więcej niż tylko nieprzemyślane akcje wizerunkowe.

Czytaj też w LEX: Postępowanie sprawdzające wobec ławnika sądowego w zakresie ochrony informacji niejawnych >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.