Celem nowelizacji kodeksu karnego jest umożliwienie sądom polskim uwzględnienia orzeczeń skazujących wydanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej w związku z popełnieniem przez sprawcę przestępstwa. Wymóg taki wynika z decyzji ramowej Rady. Polska powinna wdrożyć te przepisy już 15 sierpnia 2010 r. , a więc Sejm musi się spieszyć, aby nie narazić się na karę ze strony Komisji UE.

Ponadto celem projektu zmian w procedurze karnej jest umożliwienie sądowi polskiemu, orzekającemu o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania określenia kwalifikacji prawnej czynu według prawa polskiego i w pewnych sytuacjach – wymiaru kary podlegającej wykonaniu.

Kara łączna

Nowelizacja dotyczy wyroku łącznego. Wyrokiem tym nie obejmuje się orzeczeń ska­zujących wydanych w innych państwach człon­kowskich Unii Europejskiej. Wyłączono możliwość uwzględnienia wyroku skazującego, gdyby miało to prowadzić do jego naruszenia, uchylenia lub rewizji ze strony państwa prowadzącego kolejne postępowanie. Z tego względu objęcie kary orzeczonej w innym państwie członkowskim węzłem kary łącznej w polskim postępowaniu karnym prowadziłoby do naruszenia orzeczenia zagranicznego, to zaś byłoby sprzeczne z art. 3 ust. 3 decyzji ramowej.

Zatarcie skazania

Projekt zakłada, że w razie skazania przez sąd innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej zatarcie skazania następuje zgodnie z prawem państwa wydania. W postępowaniu karnym uwzględnia się wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej prawomocne orzeczenie skazujące sądu właściwego w sprawach karnych uznające daną osobę za winną popełnienia przestępstwa w sprawie o inny czyn niż będący przedmiotem postępowania karnego, chyba że:

1) skazanie nastąpiło za czyn, który nie stanowi przestępstwa według prawa polskiego,

2) orzeczono rodzaj kary nieznany ustawie pol­skiej,

3) sprawca nie podlega karze według prawa pol­skiego,

4) uwzględnienie prowadziłoby do uchylenia lub zmiany tego orzeczenia,

5) zachodzą inne przeszkody uniemożliwiające uwzględnienie.

Uznawanie orzeczeń obcych

Rolą nowelizacji nie jest wykonanie orzeczenia zapadłego w innym państwie członkowskim, lecz jego uwzględnienie na etapie postępowania przygotowawczego, sądowego i wykonawczego w związku z popełnieniem innego czynu niż objęty skazaniem. Współpraca sądowa opiera się na wzajemnym zaufaniu. A skutkiem realizacji zasady wzajemnego zaufania ma być zrównanie skutków decyzji wydanych w innych państwach członkowskich ze skutkami analogicznych decyzji na poziomie krajowym.

W prawie polskim nie istniały przepisy wprost odnoszące się do wymogu uwzględniania w postępowaniu karnym orzeczeń skazujących zapadłych w innych państwach członkowskich UE. Tym niemniej w orzecznictwie Sądu Najwyższego zaprezentowany został pogląd, wskazujący na możliwość uwzględnienia wykonanych za granicą kar pozbawienia wolności dla celów recydywy. Sąd Najwyższy wskazał w uchwale z kwietnia 1975 roku, iż odbycie za granicą co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności, na którą sprawca został tam skazany za czyn stanowiący przestępstwo według przepisów polskiej ustawy karnej, stanowi podstawę do przyjęcia powrotu do przestępstwa. Z tego względu, jeżeli polski sąd uzyskuje informację o uprzednim skazaniu osoby, przeciwko której toczy się postępowanie karne, i spełnione są warunki powrotu do przestępstwa. Okoliczność ta może, podlegać uwzględnieniu w podstawie skazania. Należy jednak zaznaczyć, że orzeczenie Sądu Najwyższego było jednorazowe, a przedstawiony w nim pogląd nie miał większego wpływu na praktykę orzeczniczą.

Nowelizacja nakazuje przekazanie sądowi wszelkich dokumentów związanych z nakazem aresztowania. Obecnie rejestry karne poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej wymieniają między sobą informacje o osobach prawomocnie skazanych przez sądy innych państw.

Nowelizacja wejdzie w życie w ciągu dwóch miesięcy od publikacji w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem przepisów kpk, które zaczną obowiązywać po 14 dniach.