Agnieszka i Robert mają syna Jakuba, który jako uczeń szkoły podstawowej uczył się pilnie i nie sprawiał rodzicom problemów. Gdy Jakub rozpoczął naukę w liceum ogólnokształcącym, zaczął zażywać narkotyki. Zdarzało mu się nie wracać do domu na noc, bądź wracać późno w nocy. Rodzice próbowali skłonić syna do zmiany zachowania, ale Jakub nie reagował na ich prośby. Po osiągnięciu pełnoletności przestał się uczyć i całe dnie spędzał na spotkaniach ze znajomymi. Pewnego dnia Jakub wyszedł z domu i przestał utrzymywać kontakt z bliskimi. Mimo szeroko zakrojonych działań poszukiwawczych nie udało się ustalić jego miejsca pobytu. Stan ten trwa już wiele miesięcy. Rodzice Jakuba martwią się, że stała mu się krzywda. Nie wierzą, że ich syn mógłby przestać się z nimi dobrowolnie kontaktować przez długi okres czasu. Prawnik, z którymi rozmawiali Agnieszka i Robert zwrócił uwagę, że niekiedy osoby zaginione mogą zostać uznane za zmarłe. Na czym polega na instytucja?

Czytaj: Przez lukę w prawie rodziny zaginionych bez środków do życia >>

Zobacz omówienie orzeczenia w LEX: II CSKP 348/22; Materialnoprawne przesłanki uznania osoby za zmarłą >

Kluczowe regulacje o uznaniu za zmarłego

W świetle art. 29 par. 1 k.c. zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło 10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył; jednakże gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarcza upływ lat pięciu. Zgodnie z art. 29 par. 2 k.c. uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy. Terminy te są inne - krótsze w przypadku, gdy zaginięcie osoby było związane z udziałem w katastrofie (art. 30 k.c.). Z przepisów wynika również, że domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.

Na podstawie art. 528 k.p.c. wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego, wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu. Z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego wynika, że wniosek o uznanie za zmarłego, oprócz danych koniecznych dla wniosku o wszczęcie postępowania, powinien zawierać:

  1. imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki;
  2. ostatnie znane miejsce zamieszkania i pobytu zaginionego.

Okoliczności uzasadniające wniosek należy uprawdopodobnić.

Jeżeli według treści wniosku istnieją przesłanki do uznania zaginionego za zmarłego, sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania.

Sprawdź w LEX: Wszczęcie postępowania w sprawach o uznanie za zmarłego - procedura krok po kroku >

Ogłoszenie o wszczęciu postępowania powinno zawierać:

  1. imię i nazwisko oraz adres wnioskodawcy;
  2. dane dotyczące osoby zaginionego oraz istotne okoliczności znane z akt sprawy, które mogą przyczynić się do wykrycia zaginionego;
  3. wezwanie skierowane do zaginionego, aby w oznaczonym terminie, nie krótszym niż trzy, a nie dłuższym niż sześć miesięcy, zgłosił się, gdyż w przeciwnym razie może być uznany za zmarłego;
  4. wezwanie skierowane do wszystkich osób, które mogą udzielić wiadomości o zaginionym, aby w powyższym terminie przekazały je sądowi.

Ogłoszenie o wszczęciu postępowania zamieszcza się w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz podaje publicznie do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania zaginionego, w sposób w tym miejscu przyjęty.

Sąd może dodatkowo zarządzić podanie ogłoszenia publicznie do wiadomości w inny sposób, jaki uzna za odpowiedni.

Ustawodawca przyjął, że przed wydaniem postanowienia uznającego zaginionego za zmarłego sąd powinien wysłuchać w miarę możności osoby bliskie zaginionego.

WZORY DOKUMENTÓW w LEX:

 

Trwała nieobecność osoby zaginionej

- Uznanie za zmarłego oparto na przesłance w postaci zaginięcia oraz przesłance w postaci określonego czasu trwania nieobecności. Ustawodawca nie wprowadził do kodeksu cywilnego definicji zaginionego, należy więc posłużyć się potocznym jej znaczeniem, gdzie jako zaginionego określa się człowieka, który znalazł się w nieznanym miejscu, nie daje znaku życia, o którym nie wiadomo gdzie przebywa i czy w ogóle żyje - czytamy w postanowieniu Sądu Okręgowego w Łodzi z 2.07.2020 r. w sprawie III Ca 1825/19, LEX nr 3157506.

Zwróćmy też uwagę, że "nie można potraktować osoby, której zgon prawomocnie został ustalony, jako osoby zaginionej i uznać ją za zmarłą, ustalając na domiar inną, znacznie późniejszą datę jej śmierci" (postanowienie Sądu Najwyższego z 14.09.1995 r., I CRN 138/95, LEX nr 1500926).

Czytaj w LEX: Wybrane konsekwencje prawne śmierci i zaginięcia żywiciela rodziny względem osób uprawnionych do alimentacji a potrzeba wprowadzenia tymczasowej renty rodzinnej >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.