Inwestycje na terenach Natura 2000 z ograniczeniami

Realizowanie inwestycji na terenach Natura 2000 nie jest niemożliwe, choć podlega rygorystycznym warunkom - tak można by streścić najważniejsze wnioski wynikające z orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości dotyczących tego zagadnienia. Pisze o tym dr Magdalena Michalak, której glosy do orzeczeń unijnego sądu w tym zakresie znaleźć można od dziś w programie LEX Prawo Europejskie. Komentowane orzeczenia są tym ciekawsze, że trudno sobie bez nich wyobrazić prawidłowe stosowanie kluczowych dla obszarów Natura 2000 przepisów ustawy o ochronie przyrody (zob. art. 33 ust. 3 i art. 34 ust. 1). Bez wątpienia, komentowanymi orzeczeniami powinny zainteresować się zwłaszcza jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej.

Każde z komentowanych orzeczeń odnosiło się do innych inwestycji. Pierwsze (C-182/10) dotyczyło pozwolenia na budowę infrastruktury wokół portów lotniczych i linii kolejowej w Belgii; drugie (C-239/04) - budowy autostrady w Portugalii, trzecie (C-304/05) - zmiany tras narciarskich we Włoszech i stworzenia związanej z tym infrastruktury. Chociaż sprawy były związane z zagranicznymi stanami faktycznymi i prawnymi, nie trudno sobie wyobrazić podobne sytuacje w Polsce.

W swoich glosach dr Michalak przybliża między innymi przyjęte przez Trybunał, kluczowe dla stosowania prawa na terenach Natura 2000, podejście do tego, co należy rozumieć przez "odpowiednią" ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na tereny Natura 2000. Zdaniem autorki, z komentowanych orzeczeń wynika, że "niedopuszczalne jest ograniczenie się przez władze do przeprowadzenia oceny siedliskowej opartej na informacjach ogólnych czy też niekompletnych w takim znaczeniu, iż nie uwzględniają one wszystkich kryteriów możliwego oddziaływania, jak i wszystkich elementów środowiska, jakie mogą być tym oddziaływaniem dotknięte". Władze muszą mieć pewność, że plan lub przedsięwzięcie nie będą miały znaczących negatywnych skutków dla terenu, którego dotyczą, a, jak pisze dr Michalak, "sama okoliczność, że po ukończeniu realizacji danego przedsięwzięcia nie spowodowało ono negatywnych skutków nie jest wystarczająca dla uznania, że warunki te zostały spełnione".

Najważniejsze wnioski autorki dotyczą możliwości realizacji inwestycji na omawianych obszarach. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody dana inwestycja jest możliwa na obszarach Natura 2000, jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym lub gospodarczym, brak jest rozwiązań alternatywnych i zapewnione zostaje wykonanie kompensacji przyrodniczej niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000. W tym względzie, zdaniem autorki, nie można wykluczyć, że pewne inwestycje polegające na zwiększeniu zatrudnienia, nawet jeśli dotyczyłoby to kreowania miejsc pracy w sektorze prywatnym, mogą przedstawiać sobą nadrzędny interes publiczny, oczywiście pod warunkiem wykazania przy tym braku rozwiązań alternatywnych. Ten ostatni warunek jest warunkiem sine qua non inwestycji, gdyż według dr Michalak "niedopuszczalnym jest wydanie zezwolenia na realizację przedsięwzięcia mogącego negatywnie oddziaływać na tereny Natura 2000 w przypadku istnienia rozwiązań alternatywnych mogących być zaakceptowanymi. W takim przypadku nie ma znaczenia ani uzasadnienie inwestycji wymogami nadrzędnego interesu publicznego ani też wykonanie odpowiedniej kompensacji przyrodniczej". Dotyczy to, jak stwierdza autorka, w szczególności realizacji takich inwestycji jak budowa dróg, gdzie koniecznym wydaje się przeanalizowanie przebiegu omijającego tereny Natura 2000.

Pełną wersję tekstów glos znaleźć można w programie LEX Prawo Europejskie. Spośród wielu sposobów wyszukiwania najszybciej można dotrzeć do ich treści wpisując w wyszukiwarce pełnotekstowej wyraz "glosa" i sygnaturę orzeczenia. Glosy są również dostępne spod odpowiednich artykułów zarówno ustawy o ochronie przyrody (zob. art. 33 ust. 3 i art. 34 ust. 1) jak i dyrektywy siedliskowej (zob. art. 6 ust. 3 i 4) po kliknięciu na link "tezy z piśmiennictwa", skąd po odnalezieniu tez glos można przejść do pełnej wersji ich treści.