Instytucję doręczenia komorniczego wprowadzono w 2019 r. (art. 139 ze zn 1 kodeksu postępowania cywilnego). Wcześniej doręczenie korespondencji przez komornika sądowego odbywało się na wniosek sądu. Wniosków takich było niewiele – także czynności te nie wywoływały nigdy żadnych emocji. Natomiast instytucja doręczenia komorniczego skutecznie uprzykrza życie nie tylko sądom czy powodom, ale i pozwanym, którzy muszą liczyć się z wizytą komornika w mieszkaniu lub rozpytywaniem wśród sąsiadów.
Czytaj też: Ustalenie aktualnego adresu jako element procedury doręczenia komorniczego
Wadą tej instytucji niewątpliwie jest przedłużenie postępowania sądowego. Nie sposób nie zauważyć, że umożliwia ona pozwanym celowe bojkotowanie postępowania, co jest dotkliwe zwłaszcza w postępowaniach alimentacyjnych. Warto byłoby więc wyłączyć niektóre sprawy, w tym m.in, alimentacyjne, z obowiązku stosowania tej instytucji. Bezskuteczne doręczenie prowadzi bowiem do obowiązku podjęcia przez powoda działań mających na celu ustanowienie przez sąd kuratora dla pozwanego nieznanego z miejsca pobytu. To w konsekwencji znacznie zwiększa czas i koszty postępowania sądowego.
Zobacz też procedurę: Doręczenie pozwanemu pozwu lub innego pisma procesowego wywołującego potrzebę podjęcia obrony praw >
Kiedy doręcza komornik
Procedura doręczeniowa wszczynana jest w razie nieodebrania przez pozwanego korespondencji kierowanej przez sąd w terminie 14 dni od pozostawienia jej w placówce pocztowej lub urzędzie właściwej gminy. Operator pocztowy w chwili podjęcia nieudanej próby doręczenia pozostawia zawiadomienie (awizo) w drzwiach mieszkania lub oddawczej skrzynce pocztowej adresata wraz z pouczeniem, iż przesyłkę można odebrać w terminie 7 dni. Po bezskutecznym upływie terminu operator pocztowy ma obowiązek zawiadomienie powtórzyć (awizo powtórne). W razie nieodebrania – przesyłka jest zwracana do nadawcy. Sąd po otrzymaniu zwrotu wszczyna procedurę doręczeniową – o ile oczywiście są ku temu inne ustawowe przesłanki.
Korespondencja sądowa obejmująca doręczenie komornicze dotyczy pozwu, innego pisma procesowego lub orzeczenia wywołującego potrzebę podjęcia obrony jego praw a w sprawie nie doręczono pozwanemu wcześniej żadnego pisma. Aktualnie dotyczy wyłącznie spraw, w których pozwanym jest osobą fizyczna. Pierwotnie jednak obowiązek ten obejmował również osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, co było rozwiązaniem dosyć absurdalnym i zbędnym.
Czytaj też w LEX: Praktyczne aspekty doręczeń pism procesowych za pośrednictwem komornika sądowego oraz e-doręczeń w postępowaniu egzekucyjnym >
Jak doręczenie wygląda
Sąd zobowiązuje powoda do doręczenia korespondencji pozwanemu za pośrednictwem komornika w terminie dwóch miesięcy od dnia otrzymania zobowiązania, załączając jednocześnie korespondencję, która ma być doręczona.
W tym terminie powód musi złożyć do sądu dowód doręczenia korespondencji pozwanemu (sporządzony przez komornika) albo zwrócić korespondencję wraz z dowodem na piśmie, że pozwany zamieszkuje pod adresem wskazanym w pozwie. Naruszenie tego terminu spowoduje zawieszenie postępowania sądowego na podstawie art. 177 par. 1 pkt 6 k.p.c. Termin na złożenie wniosku o podjęcie postępowania sądowego wynosi trzy miesiące. Wraz z wnioskiem o podjęcie postępowania powód musi przedstawić dowody na wykonanie nałożonego uprzednio zobowiązania, umożliwiającego dalsze procedowanie w sprawie. Po bezskutecznym upływie terminu sąd umarza postępowanie sądowe.
Po otrzymaniu zobowiązania powód powinien sporządzić wniosek o dokonanie doręczenia do komornika sądowego, właściwego miejscowo dla miejsca zamieszkania pozwanego (wskazanego w pozwie). Do wniosku należy załączyć korespondencję, która ma zostać doręczona i zobowiązanie sądu. Do komorników notorycznie trafia korespondencja podlegająca doręczeniu w żaden sposób niezabezpieczona m.in. luzem, w otwartej bądź nieopieczętowanej kopercie, co nie powinno mieć miejsca. Warto uregulować to odpowiednim rozporządzeniem, gwarantującym ochronę korespondencji, której adresatem jest pozwany oraz obowiązek odmowy przyjęcia wniosku wraz z nieprawidłowo zabezpieczoną korespondencją przez komornika sądowego.
Wniosek podlega opłacie komorniczej w wysokości 60 złotych (art. 41.1 ustawy o kosztach komorniczych). Koszty postępowania doręczeniowego obciążają tymczasowo wnioskodawcę (powoda), natomiast powód może wystąpić o zasądzenie ich na jego rzecz w toku trwającego postępowania sądowego.
Dalsze czynności podejmuje komornik sądowy w oparciu o procedurę określoną w art. 3a ustawy o komornikach sądowych. Efektem działań komornika może być przesłanie wnioskodawcy potwierdzenia odbioru korespondencji przez pozwanego bądź informacji o uznaniu przesyłki za doręczoną. W tych sytuacjach powód obowiązany jest do przesłania tych dokumentów do sądu w ramach wykonania zobowiązania. Obowiązek taki spoczywa wyłącznie na powodzie, natomiast w żadnym wypadku nie robi tego komornik sądowy. Zdarza się bowiem, że powód, myśląc, że to komornik poinformuje sąd o swoich ustaleniach w sprawie, dopuszcza się bezczynności, co w konsekwencji powoduje umorzenie postępowania sądowego.
W razie ustalenia przez komornika, że pozwany nie mieszka pod wskazanym adresem wnioskodawca ma możliwość złożenia wniosku do komornika o ustalenie aktualnego miejsca zamieszkania pozwanego. Otwiera to już odrębne postępowania, które powód musi zainicjować dla prawidłowej realizacji zobowiązania sądu.
Polecamy też szkolenie online: Zasady doręczeń w postępowaniu cywilnym, ze szczególnym uwzględnieniem doręczeń komorniczych >
Kamil Paweł Szmidt , adwokat w RESIST Rezanko Sitek
Podstawa prawna:
- ustawa z 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn. DzU z 2023, poz.1550 ze zm.);
- ustawa z 28 lutego 2018 roku o kosztach komorniczych (tekst jedn. DzU z 2024, poz.377 ze zm.);
- ustawa z 22 marca 2018 roku o komornikach sądowych (tekst jedn. DzU z 2023, poz.1691 ze zm.).