Ile potrzeba czasu na sformułowanie aktu oskarżenia?

Pani Gabriela M. jest podejrzewana przez prokuraturę o udział w grupie przestępczej i oszustwo. Była w związku z tym aresztowana, miała policyjny dozór i zakaz opuszczania kraju. Przez 4,5 roku czekała na sformułowanie wobec niej aktu oskarżenia. Zdaniem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka taki okres można uznać za godzący w podstawy rzetelności procesu karnego, a w konsekwencji za naruszenie praw człowieka i obywatela.

Długość toczącego się postępowania karnego nie pozostaje bez wpływu na życie osoby podejrzanej, szczególnie wówczas, gdy wobec niej stosuje się środki zapobiegawcze (tymczasowy areszt, dozór zakaz opuszczania kraju etc.). Sam fakt oczekiwania na rozprawę przed sądem oznacza pewną dolegliwość. Okres 4 i pół roku oczekiwania na sformułowanie aktu oskarżenia to zbyt długo - twierdzi Fundacja.

Na przełomie marca i kwietnia 2005 roku do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka zgłosiła się rodzina Państwa M. szukając pomocy w sprawie Pani Gabrieli M. Prokuratura zarzuciła jej m.in. uczestnictwo w zorganizowanej grupie przestępczej mającej charakter zbrojny oraz oszustwo na pokaźną kwotę pieniędzy. W związku z obawą matactwa i potencjalną możliwością orzeczenia surowej kary wobec Gabrieli M. sąd zastosował środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Mimo zażalenia obrońcy i szeregu poręczeń (ze strony polityków i osoby duchownej) środek uchylono dopiero po czterech miesiącach. Prokuratora nie przekonał nawet fakt, iż u syna Gabrieli M. stwierdzono choroby na tle nerwowym, realnie zagrażające jego życiu. Po nieudanej próbie samobójczej syna Pani M. rodzina rozpaczliwie szukała pomocy u różnych instytucji państwowych, wysyłając listy m.in. do Kancelarii Prezydenta czy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
Autorzy listu do ministra podkreślają, że opisywane zarzuty prokuratury oparte zostały przede wszystkim na zeznaniach świadka koronnego Macieja B. ps. „Gruby”, który w sierpniu 2008 r. skazany został za usiłowanie wyłudzenia okupu, za zmianę swoich zeznań, od żon Adama, Jana i Krzysztofa T. - współoskarżonych w sprawie Gabrieli M. Helsińska Fundacja Praw Człowieka za naruszenie zasad rzetelności postępowania uznała także długość toczącego się postępowania przygotowawczego. Akt oskarżenia w jej sprawie sformułowany został dopiero 30 listopada 2009 r., czyli ponad cztery i pół roku po zatrzymaniu Gabrieli M. jako podejrzanej.
W związku z przytoczonymi wątpliwościami jak i innymi, pojawiającymi się w sprawie (a dotyczących np. ograniczenia prawa do obrony w trakcie jednego z posiedzeń sądu), we wrześniu 2008 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka wystąpiła do ministra sprawiedliwości z wnioskiem o zbadanie sprawy. W odpowiedzi listownej zawarto informację, że wątek Gabrieli M. w aspekcie opisywanej sprawy zostanie zakończony aktem oskarżenia w pierwszym kwartale 2009 r. „Obietnica” ziściła się jednak dopiero w czwartym kwartale tego roku.